انسانءِ لوٹ چی اِنت۔۔۔ دپارے نان؟

انسانءِ لوٹ چی اِنت۔۔۔ دپارے نان؟ 

وہاب مجید

اکس: ھمل سالار

 بنی آدم پرچا پیداک بیتگ؟ آہیءِ زِندءِ مکسد چی اِنت؟ آہیءِ زندءَ مکسدے است یا آ وت وتی زندءَ مکسدے دنت؟ بنی آدمءِ چاگرد پرچا امیر ءُ گریب، ِنزور ءُ زوراک، زالم ءُ مزلوم، شَرّ ءُ ِشرّ، نیک ءُ بَد ، ایمان ءُ بے ایمانیءِ دو دُنیاءِ تہا بہر اِنت؟ اے ہما جُست اَنت کہ چہ ہزاراں سالاں بنی آدمءَ گون اَنت ءُ پیداک اِنت۔ بلے انگتءَ آ اے وڑیں بازیں جُستانی پسوانی شوھازءَ سرگردان اِنت۔ 

ہستیں عہدءِ انسان پیداک بیت۔۔۔ کسانیءَ وانگجاہاں روت۔۔ دُنیاءَ سرپد بیت۔۔ لاپءِ شوھازءَ کار کنت۔۔ سُور کنت۔ چُک ءُ چلانگ کنت۔۔ شَرّی ءُ ِشرّی، ایمان ءُ بے ایمانی کنت۔۔۔ ءُ یک روچے اے کوڑھیں دُنیاءَ یلہ کنت ءُ روت۔۔ بلے اے جُست ءِ پسّوے سرجمیءَ دست نہ کپیت کہ یک وشھالیں زندےءِ متلب ءُ مانا چی اِنت؟  

زندمانءِ مکسد چی اِنت؟ لاپ، لیب ءُ گوازی، واجھیں ھُداءِ عبادت، راجءِ ھزمت، سیاست، ادب، مزہب، ساہنس، علم، سیل ءُ سواد یا سازءُ زیمل؟؟ آ کجام چیز اِنت کہ انسانءِ زہینی، مادی، نفسیاتی ءُ روحانی وشّی ءُ وشھالیءِ ضمانتءَ دنت؟ دومی لپزاں یک وشھالیں زندےءِ ingredients چی اَنت؟

 اے جُستءِ پسوءَ دُنیاءِ ہمُک ملکءِ نندوک وتی وڑا مانا کن اَنت۔ بلے انسانی زندءِ بُنیادی زرورت یک اَنت چُش کہ نان، گُد ءُ پُچ، لوگ۔۔ اے مہے زمینءِ سرا نِندوکیں کساس ہپت ارب ءُ نیم انسانانی بُنیاتی زرورت اَنت۔ نوں آ دگے گپے کہ بازیں چاگرداں مھلوکءِ اے بُنیاتی آسراتی ہم پیلو بوھگءَ نہ اَنت۔ 

میسلو Maslow ءَ وتی تھیوریءِ تہا انسانءِ پنچ زرورتانی گپ جتگ۔ آ گُشیت دُرستاں چہ پیش انسانءَ آپ، نان، لوگ، وپت ءُ واب ءُ ایندگہ فطری زرورت لوٹ اَنت۔ بنیادی زرورتانی پیلو بوھگءَ پد انسان روزگار ءُ جان سلامتی لوٹ اِیت۔ پدا سنگتی، مھر، سور ءُ چُک ءُ چلانگ لوٹ اِیت۔ پدا دیمترا روت ءُ شخصی آزاتی ، وتی عزت ءُ چاگردءَ وتی پجّارے لوٹ اِیت۔ ءُ وھدے کہ آہیءِ اے دُراھیں زرورت پیلو بنت گُڑا گُڈسرا آ self-actualization لوٹ اِیت بِزاں کہ وتی زندءِ دُراھیں علمءُ ہنر ءُ پُختہ کاریءَ وتی مستریں واہش ءُ زندءِ مکسدءَ پیلو کنگ لوٹ اِیت۔ میسلوءِ تھیوری انسانءِ زندمانءِ دُراھیں زرورت چُش کہ جسمانی، نفسیاتی ءُ چاگردی لوٹانی بابتءَ اِنت۔ 

نوں جُست اِش اِنت کہ مروچیگیں بیست ءُ یکمی کرنءَ بنی آدمءِ زندمانءِ اے دُراھیں زرورتاں دُنیاءِ کُجام ریاست پیلو کنگءَ اِنت؟ 

مرچی دُنیاءِ تہا کِساس دوسد مُلک اَنت۔ زانتکار گُشنت کہ آھانی تہا اسکنڑینیوین Scandinavian مُلک ناروے، سویڈن ءُ ڈنمارکءِ مھلوک دُنیاءِ وشھال ءُ آزاتیں انسان زانگ بنت۔ ایشاں چہ پد یورپءِ ایندگہ مُلک ءُ امریکہءِ چاگرد ہم آزات ءُ وشھالیں انسانی چاگرد زانگ بنت۔ پرچا ک اُودے مھلوکءَ لاپ، گُد ءُ پُچ ءُ لوگءِ آسراتیانی پجّیگءَ سیاسی، مزہبی، چاگردی ءُ دودءُ ربیدگی آزاتی ءُ ھاسکر شخصی آزاتی ءِ ھکّ ءِ ضمانت آھانی ریاست ءُ مُلکءِ آہین ءُ قانونءَ داتگ۔ یورپ ءُ امریکہءِ چاگردانی یک مستریں تاکت ے آھانی vibrant سِول سوساہٹی اِنت کہ ھچبر ریاست ءِ نیمگءَ چہ پامال بیتگ ایں وتی انسانی ءُ شخصی ھکّانی سرا کمپروماہز نہ کنت۔ 

دومی نیمگءَ دُنیاءَ چُشیں ہم ملک است اِنت کہ آ مالی ھسابءَ بگندے وشھال اَنت یا مالی وشھالی ءِ نیمگءَ رھادگ اَنت چُش کہ چین، روس ءُ خلیجءِ سعودیہ، قطر،بحرین، امارات، عمان ءُ دگہ بازیں ملک ے۔ بلے اے ریاستانی جمہوری، سیاسی ءُ انسانی ھکّانی پالیسیانی سرا سوال چِست کنگ بیت اِنت۔ بلے اے ہم راست اِنت کہ  ہمے مُلکانی بازیں جاہ منندے اے گپءَ ہم جنت کہ "مارا لاپ وا رسگءَ اِنت۔۔شریں لوگ است۔۔ ہمُک سال وتی گاڑیءَ بدل کنیں۔۔ وشتریں ورگءَ وریں۔۔ مارا دگہ چی لوٹ اِیت؟ 

بلے دومی نیمگءَ ہمے واجہ کار ہمُک سال ترءُ تابءَ یورپ ، امریکہ ءُ پتایاءَ روت ءُ اودے چاگردی ءُ شخصی آزاتیءَ شرّیءَ انجواے کنت۔ 

علم ءُ سیاسی سرپدی ءِ مرچیگیں عہدءَ اگاں یک ڑکٹیٹر ءُ بادشاہ ے وتی مھلوکءَ لاپ ءُ روزگار دنت ءُ بنگاں بروت بیت کہ نوں آہیءِ کُرسی مُہکم اِنت گُڑا منی ھیالءَ چرآہیءَ چہ احمق تریں مردم نیست۔ ایشیءِ مستریں درور 2010 ءِ عرب اسپرنگ اَت کہ ہمے عرب مُلکانی مھلوک روزگار ءُ لاپءِ رسگءَ ابید ہم وتی سیاسی ءُ انسانی ھکّاں پہ پاد اتک۔ 

ہمے پیم چینءَ 1989 ءَ تیان مِن اسکواہر بیجنگءَ شاہ دربرجاہءِ نودربر ءُ سول سوساہٹیءَ وھدے کہ وتی جمہوری ءُ انسانی ھکّاں پہ زھرشانی کشیت گُڑا وھدءِ ھاکماں سدانی ھسابءَ نودربر تیرانی آماچ کُت اَنت ءُ ہزارانی کِساسءَ مھلوک ٹپّی بوت۔ روچے مروچی ہم اُودے میڑیا ءُ ریاستی ادارہ کمیونسٹ پارٹیءِ ھُکمءِ سرا اَنت۔ 

ہمے وڑ مروچیگیں روسءَ صدر پیوٹنءَ لٹّ ءُ کُٹّءِ سرا وتی مھلوک داشتگ۔ اودا ہم مھلوک بے تاھیر اِنت۔ 

بلے ایشیءِ متلب اِش نہ اِنت کہ روبرکتی مُلکانی تہا ہچ نِزوری نیست۔ مروچی اودے  لبرل ڑیموکریسیءَ ہم پاپولسٹ نیشنلزم ءُ فاشزم چیلنج کنگءَ اِنت۔ بلے بقولِ پروفیسر فوکویاما ہیگءَ دُراھیں نِزوریاں ابید ہستیں عہدءَ دُنیاءِ نسبتاً جوان تریں سیاسی نظام لبرل ڑیموکریسی اِنت کہ آ انسانءِ شخصی ءُ اجتماعی آزاتی ءُ ھکّانی منوگر اِنت۔ بلے راجدپتر اے گپءِ ہم شاہد اِنت کہ اگاں یک سیاسی ءُ مالی نظام ے وتی لس مھلوکءِ لوٹاں پیلو کُت مکنت ءُ وھدءِ زرورتانی مُتابکءَ وتءَ بدل مکنت گُڑا آ نظامءِ جِند بدل بیت اِنت۔ 

اے گپ راست اِنت کہ راجدپترءَ بدلی ءُ آشوبانی یک مزنیں سبب ے مالی ءُ معاشی نابرابری بیتگ بلے سیاسی، قومی، مزہبی ءُ چاگردی فِیکٹر ءُ ناانساپیانی سببءَ ہم نظام ءُ چاگرد بدل بیتگ اَنت۔ مرچی بازیں مُلکاں بگندے اُودے مھلوکءِ انسانی بُنیادی مالی زرورت پیلو بوھگءَ اَنت بلے زندمان ایوک دپارے نان ءُ نوکیں گُد ءُ پُچانی نام نہ اِنت۔ اگاں زندگی ایوک دپارے نانءِ نام بیت اِنت گُڑا یورپ ءُ امریکہءِمھلوک مالی ءُ معاشی سورتءَ عربستان ، چین ءُ روسءِ مھلوکءَ چہ شرتریں زندے گوازینگءَ اِنت گُڑا آھاں دگہ ہچ ھکّ ءُ آزاتیءِ لوٹ نہ کُتگ اَت۔ بلے ریاستءَ آ مالی آسودگیءِ پجیگءَ سیاسی، چاگردی ءُ دودءُربیدگی آزاتی ءُ دیمروہیءِ ھَک ہم داتگ اَنت۔ اگاں روبرکتی مُلکانی ریاستی ادارہانی نیمگءَ چہ کسانیں ردی ے بہ بیت گُڑا اودے سول سوساہٹی دمانءَ پاد کیت ءُ وتی قانونی ، آہینی ءُ انسانی ھکّ ءُ آزاتیءِ گپءَ مناہین اِیت۔ بلے اے انسانی ھکّ ءُ آزاتی آھاں شپءِ شپ نہ رستگ۔ یورپءِ زانتکار ءُ لس مھلوکءَ پنچ سد سال اِنت کہ انسانی برابری ءُ وتی ھکّانی منینگءَ پہ کُربانی دیان ءُ پیداک اِنت۔ 

مروچی دُنیاءِ چاریں کُنڈاں بزّگ ءُ ازگاریں دوہیں ٹکّ ءِانسانانی منزل یورپ اِنت۔ پرچا؟؟ پرچا آ سیل ءُ سواد، اِلاج ، وانگ ءُ زانگ ءُ جاہ منندی ءَ پہ یورپ ءَ رونت؟؟ 

پرچا کہ اودے ریاستاں لاپءِ پجیگءَ ہمُک رنگ ءُ نسلءِ انسانءِ شخصی ءُ اجتماعی ھّک ءُ آزاتیانی ہم ضمانت داتگ۔ 

دومی نیمگءَ بنّدیں چاگردءِ جاہ منندءِ مثال ہما انسان ہیگ اِنت کہ آ دُنیاءِ شر تیں بندیگ جاہءِ تہا بند اِنت. آہیءَ ہمُک ساھت وشیں ورگ ءُ وردن دیگ بیت اِنت۔ آہیءِ واب ءُ آرامءِ وھد ءُ پاسانی ھیال دارگ بیت اِنت۔ آ وتی پارگیں وھدءَ لیب ءُ گوازی ہم کنت۔۔۔ بلے اے دُراھیں آسراتیاں ابید ہم آ سَرسَر ءُ دست ءُ پاد جنت کہ ڑنّءَ دربہیت ءُ پچیں آزمانءِ چیرءَ سارتیں ساہ ے بہ کشیت۔