روکپتی دمگاں سائنسی آشوب ءُ مسلمان مُلکانی پدمنتگی ءُ جاهلی

 جی ایم بلوچ ءِ اردو نِبشتانک یے بلوچی ءَ ترّینتگ

سائنسی آشوب تهنّا یورپ ءَ پرچا اتک؟ مسلمانیں سائنسدان هم باز هست ءُ بوتگ هم۔

رگام بلوچ

اے سرهال ءِ سرا سعید حسن وتی نبِشتانک " امام غزالی ءِ مزهبی فلسفہ ءُ مسلمانانی پدمنتگی " ءِ تہ ءَ نبِشتہ کنت کہ 

دگُنیا ءَ کساس 54 چُشیں مُلک هست کہ آیانی گیشتریں آباتی مسلمانانی اَنت ءُ آیانی زیان، چہ زانت ءَ زبهر، پدمنتگ ءُ بے شرپ بوهگ ءِ سوَب مسلمانانی امام غزالی ءِ مزهبی بُن پرستیں ( بنیادپرستی) لیکہ ءِ سرا بیسہ کنگ ءُ آهی ءِ منّگ اِنت۔

مسلمان مُلکانی تہ ءَ گیشتِریں مُلک پدمنتگی ءُ جاهلی ءِ پانچُلان اَنت ءُ ہمے سوَب ءَ اے مُلک سائنس، ٹیکنالوجی، سیاست ءُ بگیری ءِ پِڑاں چہ روکپتی ھندانی مُلکاں سک پَشت اَنت ۔ بلکیں نو وَ ایشیاه ءُ افریکہ ءِ در مسلمانیں مُلکاں هم دیمروی کُتگ بلئے مسلمانیں مُلک انگت جاهلی ءِ تندانی تہ ءَ پس اِتگ اَنت ۔ اسلامی دودھ ءِ زانت ءِ تہ ءَ پرچا سائنس ءُ ساچشت جهل جنگ بیت؟ اِشی ءِ سوَب واجہ امام غزالی اِنت ۔ لھتیں کرن پیسر مرچیگیں دیمروی کُتگیں روکپتی دمگ ءِ مُلکاں هم منطق، ساچشت ءُ سائنس جهل جتگ اَنت ءُ وت ءَ چہ اِشاں دور داشتگ۔ سائنسزانت ءُ زانتکاریں مردُم بد داتگ اَنت۔ دانکہ آ زندُکانی مانداشتگ اَنت۔

بلئے چاردھمی دَک ءَ بِندات بوهوکیں Ranaissance ءَ روکپتی دمگ ءِ هرچیز مٹ کُت، Ranaissance ءِ شون " هست مانیں شے آنی هستی ءِ سوَب ءِ سرا جُست چِست کنگ اَت "۔ یورپی مُلکانی تیوگیں دُگنیا ءِ سرا دسترس ءِ بوهگ ءِ سوَب یونانی شاہزانت آنی کُتگیں کار، باوست ءُ تجرُبگ آنی مُز اِنت۔

روکپتی مُلک تَچکیں لیکہ دارنت آ زاننت کہ عرب ءُ مسلماناں یونانی شاہزانتی ءُ یورپ ءِ دیمروی ءِ پُشت ءَ مزنیں کِرد یے هست انچُشکہ ابن سینا، ابن رشد الکندی، رازی، خوارزمی، البیرونی۔ مسلمانانی بدبھتی ءَ بِچار کہ اے بلائیں شاہزانتاں اے بُچ یے ءِ اوں مال نہ کن اَنت کہ سکّیں بژنی گپ یے۔

ابن رشد ءِ اصلاحتی تصور عیسائی ءُ یہودیاں زُرت کہ آئی ءِ تہ ءَ " Concept of rationalization" اوں یک بهر یے اَت ۔ اِشی ابید هم مسلماناں غزالی ءِ وتسازیں بُنپرستی ءِ مزہبی فلسفہ وتیگ کُت۔

غزالی یک زہین ایں شاہزانت ءِ بوهگ ءَ رند هم روحانیت ءَ چہ لاجک ءُ سائنس ءَ بُرزتِر لیکیت ۔

غزالی ءَ داں اے گُشتگ کہ ابید روحانیت سائنسی علم نہ باوریں علم یے۔ غزالی ءِ نادرائیں مزهبی شاہزانتی ءَ سئیل کن کہ وھدے 1440 ءَ جرمنی ءَ پرنٹنگ پریس جوڑ کنگ بوت کہ تیوگیں یورپ ءَ مشهور اَت بلئے سلطنت ِ عثمانیہ ءَ اِشی ءِ سرا هم داں سے سد سال ءَ بنِدش جت۔

سلطنت ِ عثمانیہ ءِ مزنیں مفتی واجہ حمزاہ سارو گوریز ءَ پرنٹنگ پریس شیتانی ساچشت گُشت ءُ وتی مردُم چہ اشی ءَ دور داشتنت بلئے انگت دردے پہ دو کہ 1772 پرنٹنگ پریس ءِ کارمرز کنگ ءِ رزا دیئگ بوت ۔ ھمے وڑا مغل سلطنت ءِ اَهد ءَ اے گپ ءِ سرا پرنٹنگ پریس ءِ کارمرز کنگ ءِ رزا دیئگ نہ بیت کہ اے کافرانی ساچشت ایں ءُ دومی اِش کہ مئے مسلمانیں نمدی نبیس بیروزگار بنت۔

مسلمانیں مُلکاں شاہزانتی ءِ رُهجان نُہمی کرن ءَ کئیت کہ یونانی علم، دراه زانتی، هساب، آزمانزانتی ءُ دگہ انچیں زانت ھوار باں۔ فارابی ءُ اِبن سینا چہ غزالی ءَ پیسر  افلاطون ءُ ارسطو ءِ شاہزانتی ءِ زانوک اِتاں آیانی منّگ اَت کہ 

مزہب ءُ سائنس ءِ همرائی ءَ هرچ لیکہ ءِ سرا Rational Questioning زانت ءَ گیش کنت ۔ بلے امام غزالی ءَ مزہبی ءُ سائنسی جیڑهاں آنی تہ ءَ Logic, Reasoning ءُ Rational Questioning نہ تھنّا رَد گُشت اَنت بلکیں فارابی ءُ ابن سینا ءِ وڑیں مزنیں شاہزانت کافر گُشت اَنت ۔

امام غزالی وتی کتاب " احیائے علوم الدین " ءِ توک ءَ نبشتہ کنت کہ، نیچرل سائنس اسلام ءُ شریعت ءِ هلاپ اِنت، همے واست ءَ مسلمان نیچرل سائنس ءُ آزات هیالی ءَ چہ وت ءَ دور بدارنت، سائنسی، آزمانزانتی ءُ کازماسزانتی ءِ جیڑھ آنی تہ ءَ قرآن شریف ءِ هُکم ءُ هدیث ءَ چہ ڈنّ در میا اِت۔

بلے ابن ِ رشد کہ آئی ءَ وتی تجرُبگ ءُ زانت ءِ پُشت ءَ باوست کُت، دلیل دات کہ دینی، سائنسی ءُ کازماس ءِ بارا ءَ زانگ تهنّا Rational thought ءَ چہ بیت ۔ 

امام غزالی ءَ آمرانہ اسلامی تهیوکریسی ءِ انچیں بُن هِشت ایر کُت کہ آئی ءَ مسلمانانی تہ ءَ Reasoning ءِ جِند هتم کُت ءُ پشت کپینت اَنت۔