گِراں بہاہیں گوھر قیمتی بنی آدمءِ جِند اِنت

 گِراں بہاہیں گوھر قیمتی بنی آدمءِ جِند اِنت

     وھاب مجید

فوربس ءِ FORBES یک رپورٹ ےءِ رِدا سال دوہزار بیست ءُ یکءِ 2021 بُنگیجءَ دنیاءِ سِیر ِتریں دا 10 انسانانی لڑّءِ تہا جیف بیزوسءِ Jeff Bezos نمبر اولی اِنت کہ آہیءِ کمپنی ءُ جاہیدادانی کُل مالیت Net worth 189.7 بلین امریکی ڑالر اِنت۔ جیف بیزوس دنیاءِ آن لاہن شاپنگ کمپنی Amazon امیزونءِ مستر ءُ سی  ای او اِنت۔ دنیاءِ سیر تریں دومی انسان ایلون مَسک Elon Musk اِنت کہ آہیءِ زر 155.6 بلین امریکی ڑالر اَنت۔ ایلون مسک امریکی ے ءُ مریخءِ سرءِ روگ ءِ پروجیکٹ Spacex ءُ الیکٹرک گاڑی جوڑ کنوکیں Tesla ٹیسلا کمپنیءِ مالک اِنت۔ ہمے پیم اے لڑّءِ تہا دگے بازیں امریکی ے چُش کہ بِل گیٹس ، وارن بفیٹ، مارک زُکر برگ اوں ھوار اَنت۔ ایشانی تہا گیشتریں امریکہءِ کاروباری ھاسکر I.T آہی ٹی ءُ A.I  اے آہیءَ گوں سیادی داروکیں مردم اَنت کہ ایشانی کمپنیانی رگ ءُ روتگ تیوگیں دنیاءَ شِنگ ءُ تالان اَنت چُش کہ امیزون، فیس بُک، ماہیکروسافٹ، ٹیسلا، گوگل، ٹویٹر ءُ وٹس اپ۔۔۔۔

دُنیاءِ سیریں انسانانی اے لڑّءِ تہا عرب شیخ ءُ شہزادگانی نام مان نیست کہ آھانی مُلکءَ پٹرولءِ جُوّ تچگءَ اَنت ءُ پٹرولءِ زرّانی گیشتریں بھر رویل فیملی ءُ شہزادگانی وتی کِیسگاں روت پرچا کہ خلیجءِ مُلکاں ناں جمہوریت است ءُ ناں کہ بادشاہءَ جُست ءُ پُرسے است۔  بلے ھیرانی ھبر اِیش اِنت کہ انچو زر ءُ کُدرتءِ مال اسبابانی بیگءَ ابید اوں آھانی نام دنیاءِ سیر تریں مردمانی تہا ھوار نہ اِنت۔۔۔ پرچا؟

ہمے پیم اگاں ما دنیاءِ تیوگیں مُلکانی Socio-Economic  indicators بزاں کہ آھانی چاگردی ءُ مالی جاور ھالءَ سیل بکن اِیں تا معلوم بیت کہ خلیجءِ یک ءُ دو ملکاں یلہ کن اودے گیشتریں مھلوک کم آبادی ءُ کُدرتی مال ءُ مڈّیاں ابید اوں چہ یورپ ءُ امریکی مھلوکءَ زند ءِ بازیں پِڑّاں باز پَشت کپتگ اَنت۔ پدا مزہءِ گپ ایش اِنت کہ امریکہ ءُ بازیں یورپی مُلکاں ناں بازیں پٹرول ے است ءُ ناں کہ آ کِشت ءُ کِشاری مُلکاں۔ بلے پدا اوں آھانی جی ڑی پی Per capita income چہ عرباں باز شر تِر اِنت۔۔۔ چُش پرچا؟ 

لہتے روچ ساری من یک ورکشاپ ےءَ گون اِتاں۔ اے ورکشاپءِ تہا مُلکءِ مزن نامیں کواّس ءُ پروفیسراں گپ جت۔ ہر کسءَ ہمے گُشت کہ " اللہ تعالی نے ہمارے مُلک کو ہر قسم کے قُدرتی وساہل اور زرعی نعمتوں سے نوازا ہے۔ ہم بد قسمت قوم ہیں کہ اِن سے فاہدہ نہیں اُٹھاتے اور یہی ہماری پسماندگی کا سبب ہے" اے دلیل ءُ Narrative مہے قاعدہءِ درسی کتاباں بِگر داں ماسٹر لیولءَ َدرا دُرستاں مان اِنت۔ بلے ہبکہی ھبر اِیش اِنت کہ اگاں مہے مُلکءِ دانشور ءُ ھاکم اے گپءَ سرپداں گُڑا ریاست پرچا اے کُدرتی مال ءُ مِلکتءَ چہ پاہدگ نہ زِیر اِیت؟؟ ءُ ہپتاد سالءَ پد اوں مہے لس مھلوک پرچا ہمشام اِنت؟؟

دومی نیمگءَ من اے اوں پِکر کناں کہ جاپان، سویٹزرلینڑ ، سینگاپور ءُ دگے بازیں یورپی مُلکاں واجھیں ھُداءَ ناں " قُدرتی نعمت" نوازتگ ءُ ناں کہ آ پٹرول ءُ گیس دُنیاءَ بہا کن اَنت۔ بلے انگتءَ آ دنیاءِ سیر تریں مُلک اَنت۔۔۔ چُش پرچا؟؟

بِگندے لہتے مردم بگوش اِیت کہ مہے مُلکءَ کرپشن باز اِنت۔۔ پمشکا ما دیمروہی نہ کُتگ۔۔۔۔ اے گپ یک ھّدےءَ داں راست اِنت بلے کرپشن دنیا ھمک مُلکءَ کمے باز است۔۔۔ بلے آ دیمروہی کنان اَنت۔۔۔ اِیشیءِ بُنیاتی سبب ءُ راستیں ھبر اِیش اِنت کہ جاپان ، سویٹزرلینڑ، امریکہ ، چین ءُ یورپ ءِ گیشتریں مُلکاں زمینءِ چیرءِ گوھر قیمتیانی جاگہءَ وتی مھلوک Human Capital بِزاں کہ انسانءِ جِند گِراں بہاہیں گوھر قیمتی ے جُوڑ کُتگ۔ 

اودے کوّاس ءُ ھاکماں دیر اِنت اے گپ مارتگ ءُ شرّیءَ در بُرتگ کہ یک راج ءُ ریاست ےءِ اسل گوھر قیمتی ءُ ھزانگ آہیءِ اداروکی کُدرتی مال ءُ مڑّی ءُ پٹرول ءُ نہ اِنت بلکیں اودے نندوکیں انسان ءُ ورنا اَنت۔ آھاں وتی مھلوک وانینتگ۔ وتی چاگرد سد در سد وانندہ ءُ ہنر مند کُتگ۔۔ آھاں مھلوک ٹیکنیکل کُتگ۔ مرچی دُنیاءِ شر تِریں انجینیر، ڑاکٹر، کواّس ءُ دماگ ھماہانی کرّا اَنت۔۔۔ عرب شہزادگ تیوگیں سالءَ پٹرول بہا بکن اَنت آھاں انچو زر نہ رسیت اِنچو کہ امریکہءَ وتی دو ءُ سے بوھنگ بالی گُراب ایکسپورٹ کنگءَ گوں رسیت۔۔۔۔

اے گپءِ تہا ہچ شک نیست کہ یک مُلک ےءِ کُدرتی مال ءُ اسباب آہیءِ دیمروہیءَ پہ مزنیں ارزشت ے دار اَنت ۔ بلے ہما مُلک کہ آہیءِ مھلوک وانندہ، پروفیشنل ءُ ٹیکنیکل بہ بیت۔ مروچیگیں عہدءَ ایوک وانندہیں راج وتی کُدرتی مال ءُ مڑّیاں چہ زمینءَ کشیت کنت ءُ آھانی ویلیو ایڑیشن Value addition کُت کنت ءُ دنیا ءَ بہا ءُ زرِ مبادلہ کماہینت کنت۔۔ راجدپتر اے گپءِ شاہد اِنت کہ بے وانندہیں راجانی کُدرتی مڈّی ہر وھد زورراک ءُ وانندہیں راجاں پہ زور یا پہ کمّے لالچءَ بُرتگ اَنت۔  

ہما راج کہ آ ناوانندہ ءُ بے ہُنر اَنت آھانی کُدرتی مال ءُ اسباب چو مہے مُلکءِ وڑا "ہولءِ مال" بنت چُش کہ مہے ریکوڈک ءُ سیندکءِ سور ءُ تِلاھاں چینی روپّگ ءُ برّگا اَنت پرچا کہ مہے گورا آ ہیومن کپیٹل بِزاں کہ انسان ءُ ٹیکنالوجی نیست کہ آ اے سوراں کشت ءُ ساپ ءُ بہ پلگاریت  پمشکا وھدءِ ھاکماں بلوچءِ مڑّی پہ دو آنہ ءِ بدلہ چینءِ حوالہءَ کُتگ۔

ہمے وڑا کرپاس ءُ ایندگہ کُدرتی میوہانی کِشگ ءُ رون ءُ موشءَ پد آہانی ویلیو ایڑیشن ءُ ڑنّی مُلکاں ایکسپورٹ کنگءِ رُجحان باز کم اِنت پرچا کہ مہے گورا آ ہیومن ریسورس نیست کہ خام مالءَ ویلیو ایڑ بہ کنت۔۔۔ ساپ ءُ بہ پلگاریت۔۔۔ میان اُستمانی معیارءَ پیکنگ ے بکنت ءُ دنیاءِ کِّرا بہاے بکنت۔ پمشکا مہے وڑیں مُلکانی کُدرتی ءُ کِشت ءُ کِشاری پروڑکٹاں سیریں مُلک سکیں کمیں نہادےءَ بہا زیر اَنت ءُ پدا بژنءِ گپ اِیش اِنت کہ ڑنی مُلک مہے ملکءِ کرپاس ءَ چی سویٹر ءُ جیکٹ جوڑ کن اَنت ، گوادرءِ ماھیگ ءُ کیچ ءُ پنجگورءِ ناہءَ ویلیو ایڑ کن اَنت، ساپ ءُ پلگارنت ، شریں پیکنگے کن اَنت ءُ پدا مہے سرا ایکسپورٹءِ کن اَنت۔ دری مُلکاں چہ اتکگیں شریں ڑبہانی تہا پیکیں مہے وتی پروڑکٹاں ما گِرانیں نہادءَ بہا زِیریں ءُ دری مُلکاں مزنیں مالی پاہدگ ءُ زرِمبادلہ ے دہیں۔ 

عربانی ھال اوں چو مہے وڑا اِنت۔ آھاں وتی مھلوک مرچیگیں عہد بِزاں کہ بیست ءُ یکمی کرنءِ زرورتانی ھسابءَ نہ وانینتگ ءُ ایوک پٹرولءِ سرا دارومدار کُتگ۔ نِی روچ پہ روچ آھانی تیلانی چات کم تّران اَنت پمشکا نِی آ سر سر جنگّءَ اَنت کہ چے پیم وتی مھلوکءَ بہ وانین ایں۔۔۔۔ وتی ہیومن کیپیٹلءَ ڑیولپ بکن اِیںءُ کم کم ءَ دری مھلوک ھاسکر بے ہنراں بے کشیں۔۔۔۔

راجدپتر گواہ اِنت کہ انگریزءُ یورپءِ گُلامی ءُ کالونیءَ چہ پد ایشیا، افریقہ ءُ لاطینی امریکہءِ گریبیں مُلکانی گِیشتریں ھندی ھاکماں Bad Governance بِزاں کہ ھرابیں ھکومتی کُتگ ءُ وتی مھلوکءِ چاگردی آسراتی ھاسکر وانگ ءُ زانگءِ سرا ھاسیں دلگوشی گور نہ کُتگ۔ مثالے ھبرءَ آھاں وتی ہیومن ریسورس ڑیولپ نہ کُتگ۔۔۔۔ وتی مھلوک نہ وانینتگ۔۔۔۔ اے  ریاستانی وساہل ءُ بجٹ ھاکماں Trickle down نہ کُتگ  اَنت ءُ ریاست لس مھلوکءَ آسراتی دیگءَ بے سوبین بیتگ اَنت. پمشکا اے مُلک دُنیاءِ دیمروہیءَ پہ چُش کہ میڑیکل ساہنس ، انجینیرنگ، آہی ٹی ءُ زندءِ ایندگہ بازیں تک ءُ پہناتاں ہچ کنٹریبیوٹ کنگءَ نینت۔ 

مروچیگیں دُنیا علم ءُ ہنر ءُ پٹ ءُ پول ءِ دُنیا اِنت۔۔۔ آہی ٹی ءُ اے آہیءِ دنیا اِنت۔۔۔ ٹیکنالوجیِ دنیا اِنت۔۔۔۔ ہیومن کپیٹل ءِ دنیا اِنت۔۔۔ 

مروچی ریاستانی دیمروہی کُدرتی مال ءُ مڑی ءُ مزنیں انسانی آبادیاں گوں نبی۔ بلکیں انسانی دماگانی، علمی، پِگری، تیکنیکی دیمروہیءَ گوں بی۔ مرچی بنی آدم وت گوھر قیمتی ءُ تِلاہ ے جوڑ بیتگ۔ ھما ریاستاں کہ وتی مھلوک وانندہ ءُ ٹیکنیکل کُتگ آھاں زمینءِ چیرءِ تِلاہ ءُ سر بُرءِ ماش ءُ پرماشانی زرورت نہ اِنت۔ آھانی وانندہیں ٹَکّ انڑسٹریاں انچیں الیکٹرانک مشین ءُ ڑیواہس جوڑ کنگ ءُ دنیاءَ بہا کنگءَ اِنت کہ آھانی کیمت وت چہ سُہر ءُ کرپاسءِ نہادءَ گیشتر اِنت۔ 

مرچی فیس بُک، ٹویٹر، یوٹیوب، گوگل ءُ امیزونءَ تیوگیں دنیاءِ اربانی انسان وتی زہینی گُلام جوڑ کُتگ اَنت۔ یک نیمگ ے آ دنیاءِ کُنڑ کُنڑءَ انٹرنیٹ کارمرز کنوکیں مھلوکءَ چہ ڑالر کماہینگءَ اَنت ءُ امریکہءِ جی ڑی پی ءَ ٹیکس ءُ زرِمبادلہءِ شِکلءَ ھمک سال چہ ڑالراں پُر کنان اَنت ءُ دومی نیمگءَ آھاں دنیاءِ ریاستانی چاگرد گلوبلاہز ءُ کنٹرول کُتگ اَنت۔

جیف بیزوس ، بِل گیٹس ، مارک زُکر برگ ءُ ایلان مسکءِ وڑیں مردماں آہی ٹی ءُ اے آہی کارمرز کُتگ ءُ وتی چاگرد دیمروہیءِ آزمانءَ سر کُتگ۔ ایلان مسک وا شور ءُ پلان کنگءَ اِنت کہ آوکیں لہتے سالانی تہا آ مھلوکءَ مریخءَ بہ بارت ءُ جہہ منند بکنت کہ بگندے دیمترا مہے زمین ماحولیاتی ھرابیانی سببءَ نِندگءِ جاہے مہ بیت۔۔ بلے دومی نیمگءَ مہے وڑیں پَشت کپتگیں مُلک اوں است اَنت کہ انگتءَ کرپاس ءُ ماش ءُ پرماش بہا کنگءَ اَنت۔ 

راستیں اِیش اِنت کہ امریکہ ھمک سال ایوک وتی جوڑ کُتگیں دو سے بالی گراب ءُ انگلینڈ لہتے رولز راہس گاڑی بہا بکنت آھانی اے زر پاکستانءِ تیوگیں سالءِ ایکسپورٹ ءُ کرپاسانی زراں چہ گِیش بنت۔۔۔ بلے مہے عاقلیں پروفیسر ءُ ہر شپ ٹی وی ءَ نِشتگیں وتگڑیں کواّس انگت گُشنت کہ " قُدرت نے ہمارے مُلک کو ہر قسم کی قدرتی نعمتوں سے مالا مال کیا ہے۔ اِنھیں استعمال میں لا کر ہم دُنیا کی ترقی یافتہ قوم بن سکتے ہیں" 

راستیں ھبر وا ایش اِنت کہ ہپتاد سال اِنت بلوچءِ کُدرتی مال ءُ اسباب در کنگ، برگ ءُ روپگ بیگءَ اِنت ءُ ہمے پیم ہر سال مہے مُلک کرپاس، سُروپ ءُ ماھیگ دُنیاءِ کِرّا بہا کنگءَ اِنت۔ بلے مھلوک روچ پہ روچ گریب ءُ ہمشام بیان اِنت۔۔۔ ھمُک سال مُلکءِ سوشیو-اِکنامک اِنڑیکیٹرز جہل کپان اَنت۔۔۔ گِرانی ءُ بیروزگاری روچ پہ روچ ودّان اِنت۔۔۔ چُش پرچا؟؟

اِیشیءِ بُنیاتی سبب اِیش اِنت کہ یکّے وا مہے ھاکماں ہپتاد سال اِنت ہمے کُدرتی مال ءُ مڈّیانی زر پہ وتی زاتی نپ ءُ پاہدگءَ کارمرز کُتگ اَنت ءُ مروچی آھانی نیک ءُ صالحیں مُسلمانیں چُک درمُلکی "کافرانی" مُلکاں جہہ منند ءُ کاروبار کنگءَ اَنت۔ دومی نیمگءَ مہے واک داراں کدی اوں لس مھلوکءِ چُکانی وانگ ءُ زانگ، جان سلامتی ءُ روزگارءِ دیگءَ پہ مُلکی ھزانگ ھرچ نہ کُتگ۔

ہمے پیم ھاکم ءُ واک دارانی ردیں سیاسی پالیسی ءُ بے امنیءِ سببءَ پراہیوٹ سیکٹرءَ اوں مُلکءَ رُدوم نہ زُرتگ ۔ ڑنّی سیٹھ ءُ سرمایہ کارانی آھگ وتی جاہءَ مُلکی تاجر تتکگ ءُ در مُلکاں شُتگ اَنت ۔ما آہی ایم ایف، چین ءُ سعودیہءِ گورا اوں وام زِیریں بلے ہمے واماں وتی لس مھلوکءِ وانگ ءُ زانگ، جان سلامتی ءُ روزگار پیداک کنگءِ سرا ھرچ نہ کنیں بلکیں واماں غیر پیداواری ءُ غیر ترقیاتی کارانی سرا ھرچ کنیں پمشکا اے وڑا ناں ما آہی ایم ایفءِ وامانی گزا چہ چُٹ اِیں ءُ ناں لس مھلوک وتی زندءَ بدلیءِ اُمیتءَ بِدارایت۔ تناوھدی کہ ما دُنیاءِ دیمروہیءِ ماڑلءَ نہ زِیریں ما ھچبر دیمروہی کُت نہ کنیں۔

دُنیاءَ چون دیمروہی کُتگ؟؟ کَرن گوستگ اَنت کہ دُنیا ماش ءُ پرماش ءُ ایگریکلچر اکانومیءَ چہ انڈسٹریل اکانومیءَ شُتگ ءُ پدا بیستمی ءُ بیست ءُ یکمی کرنءَ  Knowledge Economy نالج اکانومیءَ شِفٹ بیتگ. نالج اکانومی ءَ مستریں ارزشت بنی آدم ہیگ اِنت کہ آ وانینگ بیت، ہنر مند ءُ پروفیشنل کنگ بیت ءُ ہیومن کپیٹل جوڑ کنگ بیت ءُ ہمے ہیومن کپیٹل بِزاں کہ ہنر مندیں انسان پہ وتی جِندءِ آسراتی ءُ مُلکءِ دیمروہیءَ وڑوڑیں پروڑکٹ جوڑ کنت ءُ مُلکءَ مالی ءُ چاگردی دیمروہی دنت۔

امریکہ مرچی پمشکا دُنیاءِ مستریں معشیت ءُزوراوریں ریاست جوڑ بیتگ کہ آہیءِ جی ڑی پی بِزاں کہ تیوگیں سالءِ کماہی 20.8 ٹریلین ڑالر اِنت۔ دنیاءِ ہچ مُلکءِ جی ڑی پی ایشیءِ کشءَ نہ گوزیت۔ امریکہ ءِ جی ڑی پیءِ مستریں بھر "سروس سیکٹر" اِنت کہ جی ڑی پیءِ 80.2% در سد اِنت۔ سروس سیکٹرءِ تہا وانگ ءُ زانگ، جان سلامتی، ٹورازم، ھوٹلنگ، ٹرانسپورٹیشن، آہی ٹی ءُ اے آہیءِ آسراتی ھوار اَنت۔ امریکہءِ جی ڑی پیءِ 18.9% درسد انڑسٹری ءُ آہیءِ پروڑکٹ اَنت۔ کِشت ءُ کِشاری بھر جی ڑی پیءِ ایوک 0.9% درسد اِنت۔ متلب یک در سدے اوں نہ اِنت۔ 

دومی نیمگءَ ما دوازدہ ہزار سال کُہنیں معشیت کِشت ءُ کِشاریءِ لَمب داشتگ۔ امریکہ ناں یک کِشت ءُ کِشاری مُلک ے ءُ ناں اُودا بازیں کُدرتی مال ءُ اسباب ے است بلے انگتءَ دُنیاءِ مستریں جی ڑی پی ءُ زوراوریں مُلک اِنت۔ پرچا؟؟  پرچا کہ آہیءَ وتی مھلوک ہیومن کپیٹل جوڑ کُتگ۔۔۔ پرچا کہ آہیءَ وتی مھلوک ءِ وانگ ءُ زانگ، جان سلامتی ، آھاں ہنر مند کنگ ءُ روزگار دیگءِ سرا کار کُتگ۔۔۔ پرچا کہ آہیءَ وتی اِکانومی "نالج اِکانومی" جوڑ کُتگ کہ آہیءِ بُنیات پٹ ءُ پولءِ سرا اِیر اِنت۔۔۔۔ امریکہ ، چین، جاپان ءُ یورپ ءِ مُلک چو مہے وڑا سجیں سالءَ ودار نہ کن اَنت کہ کدی منی مُلکءِ کرپاس رُد اَنت۔۔۔۔ من بہاے کناں ءُ شامے وراں۔۔۔

ہر ہما مُلک کہ آ چہ کتاب، ہنر، پٹ ءُ پول ءُ جفاکشیءَ چہ دور اِنت ، آ گریب اِنت، پدمنتگ اِنت، ہمشام اِنت ءُ بیست ءُ یکمی کرنءَ اوں کرپاس ءُ ماش ءُ پرماش کِشگءُ بہا کنگا اِنت چُش کہ پاکستان، افغانستان ءُ بازیں افریقی ءُ لاطینی مُلک۔۔۔

ہمے پیم ہر ہما انسان کہ آ چہ پِت ءُ پیرکاں چہ دہقان کاری، دریا وردی ءُ مزدوری کنگءَ اِنت آ انگتءَ گریب اِنت۔ بلے دومی نیمگءَ ہما دہقان کار، مِید ءُ مزدورءِ چُک کہ آہیءَ ونتگ، ہنرے در بُرتگ یا کاروبار کنگءَ اِنت بِزاں کہ وتی پِت ءُ پیروکی کارءِ یلہ کُتگ آ آباد ءُ وشھال بیتگ اَنت۔ مرچی اوں تو مہے ھلکاں ہمے دہقان کار ءُ مِیدانی زندءَ سیل کن تا سماء کن ے کہ کرن گوستگ اَنت بلے آھانی بّزگی ھلاس نہ بیتگ  آ نسل در نسل پدمنتگ اَنت۔۔۔ ایشیءِ دگے بازیں سببانی ہمراہیءَ یک مزنیں سببءِ  آھانی ناوانندہی ءُ بے ہنری اِنت۔

نوں سوال اَیش اِنت کہ کنگ چی بہ بیت؟؟؟ اِیشیءِ پسّو چو پچیں کتابءِ وڑا اِنت۔ ہرچی کہ نارمل ءُ شِہمیں ریاستاں کُتگ تو بکن گوں۔۔۔ سوبمند بہے۔ دیمروہیءِ ہما ماڑل کہ دیمروہی کُتگیں ریاستاں کارمرز کُتگ تو اوں بکنے۔ بلے ایشیءَ پہ اولی شَرت ہمیش اِنت کہ مُلکءِ ھاکم وتی زاتی نپ ءُ پاہدگاں یک کِرّا اِیر بکن اَنت۔ وتی لس مھلوکءِ بابتءَ پِگر بکن اَنت۔ پر ایشیءَ زروری اِنت کہ مُلکءِ جی ڑی پیءِ 7% ہپت درسد وانگ ءُ زانگ ءَ پہ ھرچ کنگ بہ بیت ءُ ھاسکر مُلکءِ پدمنتگیں ھند ءُ دمگ چُش کہ بلوچستانءِ لس مھلوکءِ جان سلامتی، روزگار ءُ ورنا ءُ نودربرانی وانگ ءُ زانگ ءُ ہنر مندیءِ سرا دلگوش گور کنگ لوٹیت۔ 

بلے راستیں ہبر اِیش اِنت کہ مہے ھاکم ءُ واک دارانی ٹِریک ریکارڑ سکّ ھراب اِنت۔ آ وتی زاتی نپ ءُ پاہدگاں یلہ کنگءَ مرچی اوں تیار نہ اَنت۔ پرچا کہ لس مھلوکءِ سرا ھرچ ءُ درچءَ گوں آ لندنءَ ماڑی بست نکن اَنت۔ 

دانکہ مہے ریاست ءُ واک داریں ٹّک وتی ہپتاد سالی بے سوبیں سیاسی ءُ مالی پالیسیاں بدل نہ کنت ءُ ریاستءَ ویلفیر اسٹیٹ ےءِ نیمگءَ نہ بارت ءُ مہے وتگڑیں سرکاری دانشور ءُ کوّاس مارا ایوکءَ " قُدرتی وساہل سے مالا مال"ءِ وِرد ءُ وشیں وابءِ پِیشدارگءَ بند نکن اَنت تنا وھدی مہے چاگردءِ سیاسی، چاگردی ءُ مالی اڑءُ جنجال روچ پہ روچ
ودّان بنت۔

@wahab_majeed