مئے اوادگیں گُشتانک ءُ وانگ ءُ زانگی جیڑہ
وہاب مجید
من علمی، چاگردی ءُ لبزانکی مراگشاں پمشکہ رواں کہ بہ گِندئے نوکیں ھیال ءُ لیکہ یے در بہ براں۔ اَن لَرن ءُ ری لَرن بکناں۔
لہتے روچ ساری گوں ھمے نِیّت ءَ یک راجدوستیں وانندہ گلے ءِ سیمینارے ءَ نِندوک اِتاں۔ سیمینار ءِ سرھال ات " بلوچستانءِ وانگ ءُ زانگی جیڑہ ءُ آھانی گیش ءُ گیوار". وانندہ گل ءِ بُنجاہی رھشون ءُ شاہ دربرجاہ ءِ نودربراں ھمے سرھال ءِ سرا گُشتانک دات۔ بلے آھاں وتی گُشتانکانی تہا پٹ ءُ پول ءُ تحقیقی گپ کم ءُ وتی جزبات گیشتر درنگاز کُت اَنت۔ گُشتانک سیمیناری کم ءُ چو مُلا پازل ءِ پِڑّ ءُ شہید فدا چوکی گُشتانکانی وڑا اِت اَنت۔ آھاں بلوچستانءِ وانگ ءُ زانگی جیڑہ ءُ آھانی گیش ءُ گیواریءِ سرا کم ءُ جوشِ خطابتءَ لہتے روایتی ءُ سطحی گپ جت۔ ءُ پدا جہلءِ نِندوکیں گلءِ ممبر ءُ نودربرانی چاپ بند نہ بوت اَنت۔
وانندہ گلءِ رھشونانی گُشتانکانی زور ءُ دلیل اے گپءِ سرا ات کہ مئے صوبہءِ ھاکم کرپٹ ءُ بے ایمان اَنت پمشکا بلوچستانءِ وانگ ءُ زانگی اڑ ءُ جنجال گیش ءُ گیوار بوھگءَ نہ اَنت۔ بِگندئے اے گپ داں یک ھدّےءَ راست بہ بیت بلے اے یک سطحی، روایتی ءُ جزباتی دلیلے۔
راستی ایش اِنت کہ اے وھدی بلوچستان ءَ چاردہ ہزار سرکاری اسکولانی تہا ہشت لکھ ءُ پنجاہ ہزار چُک وانگ ءَ اِنت۔ بلے افسوسءِ گپ ِاش اِنت کہ انگتءَ ہم شانزدہ لکھ جِنک ءُ بچک اسکولاں چہ ڈن بزاں کہ آؤٹ آف اسکول انت۔ مارا سد درسد چُک اسکولاں داخل کنگ ءَ پہ دگہ کِساس بیست ہزار نوکیں پراہمری اسکول کوچگ ءُ دہیاتاں پچ کنگ ءُ کوچگانی ہستیں پراہمری اسکول مڈل ءُ ،ھاہی ءُ ھاہیر سکینڈری اپ گریڈ کنگ لوٹ اَنت دانکہ ڈراپ آوٹ دارگ بہ بیت۔
نوں سوال اِش اِنت کہ انوگیں صوباہی تعلیمی بجٹءَ گوں اے کار ممُکن اِنت؟ ایشیءِ جوابءَ شُمارا انوگیں مالی سال دوھزار بیست ءُ بیست ءُ یک ءِ تعلیمی بجٹ دنت۔ انوگیں مالی سالءِ بجٹءَ وانگ ءُ زانگءِ واستا کِساس شست ارب اِیر کنگ بیتگ کہ آھانی تہا ہپتادءُ پنچ درسد غیرترقیاتی بجٹ بِزاں کہ محکمہءِ ماسٹر ءُ ایندگہ مُلازمانی تنخواہ ءُ الاونسزاں رونت۔ ایوک بیستءُ پنچ درسد ترقیاتی کار بِزاں کہ نوکیں پراہمری اسکول جوڈ کنگ ءُ ھستیں مڈل ءُ ھاھی اسکولانی اپ گریڈیشنءَ پہ پی ایس ڈی پیءَ ایر کنگ بوتگ۔ ھستیں مالی سالءَ صوبہءَ کِساس سد نوکیں پراہمری اسکول جوڈ کنگ ءُ کِساس امینچو اسکول مڈل ءُ ھاھی کنگءَ پہ بجٹ تقریرءَ اعلان کنگ بوتگ۔ یات بہ بیت کہ کِساس امینچو تعلیمی ترقیاتی بجٹ ہمُک سال پی ایس ڈی پیءِ تہا ریفلکٹ کنگ بنت بلے ناں بلوچستانءِ لٹریسی ریشو ودّان اِنت ءُ ناں کہ آوٹ آف اسکول چُک اسکولاں داخل بوھگءَ اَنت۔ تعلیمءِ معیار، روٹ لَرنگ ءُ ایندگہ تعلیمی جیڑہاں انگت یلہ کن۔
منی وتی اسسمنٹ اِش اِنت کہ ھستیں جاور ھالانی تھا اگاں آزمانءَ چہ فرشتہ بیا اَنت ءُ مئے ھاکم بے شک نیک ءُ صالح بہ بنت ءُ آ بجٹءَ ایمانداریءَ گوں ھرچ بکن اَنت بلے اگاں ہمے تعلیمی بجٹ ھمک مالی سالءَ الوکیٹ کنگ بہ یت اِنت گُڑا مارا سد در سد تعلیمیافتہ بوھگءَ انگت پنجاہ ءُ شست سال درکار اِنت ءُ آ ہم گوں ھمے شرتءَ کہ ما برتھ ریٹءَ ہم کنٹرول بکن اِنت.
گُڑا سوال اِش اِنت کہ بلوچستانءِ وانگ ءُ زانگی جیڑہ پرے زوتاں چتور گیش ءُ گیوار بوت کن اَنت؟
اگاں ما ابجیکٹیو ءُ پریگمیٹک بہ باں گُڑا منی ھیالءَ اشیءِ سے آپشن اَنت۔ اے آپشن گیش ھم بوت کن اَنت۔
اولی آپشن کمّے آئیڈیالسٹک اِنت آ اِش کہ بُنجاھی سرکار جی ڈی پی ءِ ہپت درسد وانگ ءُ زانگی بجٹءَ پہ ایر بکنت۔ انچش کہ دیمروھی کُتگیں مُلکاں کُتگ۔ بلے راستیں اِش اِنت کہ مئے ملک معاشی ءُ مالی ھسابءَ آئی ایم ایف ءِ چنگولانی تہ ءَ اِنت۔ آئی ایم ایف ءِ وامانی زورگ ءُ آئیءِ شرتانی منگّءِ سببءَ تیل ، گیس' لین ءُ ورگ ءُ وردنی چیز روچ پہ روچ گِران بوان اِنت ءُ لس مہلوک ءِ یک مردمے ءِ آمدنی نِزور ترّان اِنت۔ ڈالر بُرزءَ ءُ روپیہ ءِ ڈی ویلیویشن بوان اِنت۔ اے وھدی مُلکءِ جی ڈی پی گروتھ اوشتاتگ ، فارن انوسٹمنٹ نہ گوایت، ایکسپورٹ کم ءُ امپورٹ روچ پہ روچ گیش بوان اِنت۔ ھما شکّر ءُ ڈال کہ یک زمانگے تو چہ ڈنی مُلکاں ایکسپورٹ کُتگ ءُ ڈالرانی تہ ءَ زرِمبادلہ کماہینتگ۔ مروچاں آھاں ھم تو چہ دری مُلکاں بھا زورگءَ ئے۔ مُلکءَ گِرانی ، بیروزگاری، گریبی ءُ روپیہءِ ڈی ویلیویشن روچ پہ روچ ودّان اِنت۔ پمشکا مئے وڑیں ملکاں ھستیں جاورھالانی تہ ءَ وانگءُ زانگءِ جی ڈی پی ءِ ہپت در سد والا ھیال آہیڈیلسٹک اپروچے۔ پرچا کہ تنا وھدی کہ مستریں ھاکم وتی ھستیں سیاسی ، معاشی ءُ خارجہ پالیسیءَ نوکیں رنگے نہ دینت ءُ بدل نکن اَنت اے بوت نہ کنت ءُ راستی اِش اِنت کہ پرے زوتاں اِشیءِ امکان ھم نیست۔
دومی آپشن کمّے پریگمیٹک اِنت۔ اگاں بلوچستانءِ سرکار ءُ ایجوکیشنسٹ گوں ڈیٹا ءُ بلوچستانءِ وانگ ءُ زانگی راستیاں یک شارٹ، میڈیم ءُ لانگ ٹرم ایجوکیشن سیکٹر پلانے جوڑ بکن اَنت ءُ اے ڈاکومنٹءَ میان اوستمانی وانگ ءُ زانگی ڈونر ایجنسی ءُ یونیسیفءِ دیمءَ ایر بکن اَنت بِگندئے آ اے بابتءَ وتی مالی ءُ تیکنیکی کُمکءَ گیش بکن اَنت ءُ ھاس کوچگاں جنکوانی اسکول پچ بکن اَنت ءُ آوٹ آف اسکول چُکاں اسکولاں سر بوھگ ءَ کمک بہ رسیت۔ چُش کہ اے ڈونراں پیشءَ ہم کُتگ بلے اے کارءَ پہ جوانی کنگءَ صوباہی سرکارءَ پولیٹیکل وِل ، وژن ءُ مزنیں ایڈوکیسی ے لوٹ اِیت۔
سیمی آپشن انگتءَ کمّے گیشتر بوھگ ءِ زیک تر اِنت بلے ایشیءَ پہ ہم سرکارءَ وژن ءُ کمٹمنٹ ے لوٹ اِیت بِزاں کہ پبلک پرائیویٹ پارٹنر شپ . اگاں صوباہی سرکار پراہیوٹ سیکٹرءَ کمے مدّت ءُ کُمک بکنت ءُ شھرانی کش ءُ گوری علاقہءُ ھاس کوچگاں اسکول پچ کنگءُ آھاں پرائیوٹ سیکٹرءِ کسانیں مالی پائدگ ےءِ بدلہ آھانی ھوالہءَ بکنت گُڑا ھمے اسکولاں لکھانی آوٹ آف اسکول یا ڈراپ آوٹ ایں چُک اسکولاں اتک کن اَنت۔ بلے اے ہم زلوری اِنت کہ سرکار ءُ پراہیوٹ سیکٹر ایوک پراہمری ناں بلکینہ مڈل ءُ ھاہی اسکول ھم کوچگاں پچ بکن اَنت دانکہ پراہمری ءُ مڈلءَ رند چُکانی ڈراپ آوٹ مہ بنت۔
چوناھیا وانگ ءُ زانگ ، جان سلامتی ، روزگار ءُ شھریانی جان ءُ مالءِ رکھینگ اے دُرا اسٹیٹءِ زمہ واری اَنت ۔ بلے مئے وڑیں چاگرداں دانکے پرائیوٹ سیکٹر دیمءَ مئیت گھتری ءُ دیمروھی مُشکل اِنت۔
اے سہیں آپشناں چہ ابید ھم اگاں ما " آوٹ آف دی بکس" راہ یے شوھاز بکن ایں گُڑا منی ھیالءَ مئے مڈل کلاسیں سول سوساہٹی چہ وتءَ ہم غیر سرکاری جوانیں وانگ ءُ زانگی ادارہ جوڑ کُت کنت۔ منی ھیالءَ مئے سول سوساہٹی ،سیاسی ءُ چاگردی گل اگاں ھوار بہ بنت ءُ انفرادی، بازار ءُ میتگ ءُ وتی شھر ءُ کوچگانی مہلوکءَ پہ وانگ ءُ زانگی سرپدی مہمے بِندات بکن اَنت گُڑا گھتری یے اتک اَنت۔ چاگردی گل ءُ سول سوسائٹی پرائیوٹ سیکٹرءِ ھواریءَ آوٹ آف اسکول چکانی اسکولءَ داخل کنگ ، نودربرانی کیریر کونسلنگ ءُ ھاس ھائیر ایجوکیشنءَ پہ جُہد ءُ ادارہ جوڈ کُت کن اَنت پرچا کہ بلوچستانءِ یک ءُ دو شھراں اے ماڈل ھم سوبین بوتگ.
اگاں مئے وانندہ گل ءُ سیاسی پارٹیانی رھشون وتی سِی سالی روایتی ءُ جزباتی گُشتانکانی جاہءَ کمے پٹ ءُ پول بکن اَنت، ڈیٹا جمع بکن اَنت ءُ نوں گپ بجن اَنت گُڑا آھانی گپاں لھتے سنجیدہیں حلقہ ھم گوش دارنت ءُ ویلیو ھم دینت۔ پرچا کہ مروچیگیں عہد ڈیٹا، پٹّ ءُ پول، علم، دلیل ءُ عقل ءُ ھوش ئیگ اِنت۔ نوں روایتی ، جزباتی ءُ اوادگیں گُشتانکانی وھد رپتگ۔ روایتی ءُ جزباتی ایں گُشتانک بِگندئے مُلا پازلءِ پِڑ ءُ شہید فدا چوکءَ لس مہلوکءَ اپیل بکن اَنت بلے سنجیدہیں حلقہاں ناں۔
اے نبشانک ءِ تہ ءَ انگریزی لبز پمشکہ گوں اربک آباں نبشتہ کنگ بوتگ انت چیاکہ بلاگ اسپاٹ اربک آبانی تہ ءَ رومن آباں بے ترتیب کنت۔ ما چہ نبشتہ کار ءَ پہلی لوٹ انت۔ ءُ اسل نبشتانک لنک جھل ءَ
داتگ
No comments:
Post a Comment