مارکس ءِ کمیونزم سوبمند پرچا نہ بیتگ؟

مارکس ءِ کمیونزم سوبمند پرچا نہ بیتگ؟ 

   .....وھاب مجید......

"فلسفیاں دُنیا مانا کُتگ۔ بلے اصل کار ایشی ءِ بدل کنگ ئیگ اِنت" اے گُشتن نوزدھمی کرن ءِ نامی ایں جرمن فلاسفر کارل مارکس ئیگ اِنت. 

مرچیگ ءَ چہ کساس یک سد ءُ پنجاہ سال ساری بِزاں نوزدھمی کرن ءَ کارل مارکسبءَ وھدے کہ دُنیا ءِ پوریاگر ءُ فیکٹری مزدورانی ھاکمی ءَ پہ برابری ءُ انساپ ءِ نظام سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ نظریہ پیش کُت گُڑا اے پِگر ھما وھد ءِ یورپی صنعتی مُلکانی مزدورانی دِل ءِ گپ ات پرچا کہ آ سرمایہ دار ءُ فیکٹری ءِ مالک ءُ سیھٹانی زُلم ءِ آماچ اِت اَنت۔ آھاں سوشلزم ءُ پدا 

classless

 ءُ 

stateless

 ایں کمیونزم ءِ نظام ءِ تہ ءَ وتی واستا یک وشھالیں زندے ءِ واب دیست۔ 

مارکس ءِ گُشگ اِش ات کہ سرمایہ دارانہ نظام یا capitalism

 ءِ تہ ءَ سرمایہ دار فیکٹری ءِ مزدورانی مھنت ءِ استحصال کن اَنت۔ آھاں گیش ءَ چہ گیش کار گِر اَنت۔ آھانی مھنت ءِ سبب ءَ گیش ءَ چہ گیش مالی پائدگ ءُ مُنافع گِرنت بلے اِیشی ءِ بدلہ وتی مزدوراں دو وھد ءِ نان ھم شرّی ءَ نہ دینت پمشکا مارکس ءَ نوزدھمی کرن ءَ گُشتگ ات کہ وھد اتکگ کہ نی فیکٹریانی مزدور وتی ھکّانی پچ گِرگ ءَ پہ کمیونسٹ پارٹی ءِ پلیٹ فارم ءَ سیاسی جُھد بہ کن اَنت ءُ سرمایہ داری نظام ءِ ھلاپ ءَ سوشلزم ءِ آشوپ کار اَنت۔ آئی ءِ ھیال ءَ جرمنی ءُ انگلینڈ ءِ جاور سوشلسٹ انقلاب ءَ پہ تیار اَنت۔ 

 سوشلزم ءِ تہ ءَ دُراھیں فیکٹری ءُ زرائع پیداوار سرمایہ دار ءُ مزنیں سیٹھاں چہ پچ گرگ بنت ءُ مزدور ءُ ریاست ءِ جِند ایشانی مالک بیت اِنت۔ نجی ملکیت ھم ھلاس کنگ بیتیں۔ ھچ کس ءَ فیکٹری ءُ کاروباری کمپنی جوڑ کنگ ءِ اجازت دیگ نہ بیت اِنت۔ دُراھیں شھری برابر بنت ءُ ھر کس ءَ آئی ءِ زرورت ءِ مُتابک ءَ زند گوازینگ ءِ آسراتی دیگ بنت۔ ھچ کس ءَ زاتی ملکیت جوڑ کنگ ءِ اجازت نہ بیت اِنت۔ 

 

"کمیونسٹ مینی فیسٹو" ءُ "داس کیپیٹل"ءِ تہ ءَ مارکس ءِ پیش کُتگیں سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ آئیڈیا سکّ وش اَت پرچا کہ ھمُک انسان ءِ واھش اِنت کہ آئی ءِ سرا زُلم مہ بیت ءُ آئی ءِ مھنت ءِ بدلہ آئی ءَ زند ءِ آسراتی بہ رسنت۔ آ برابر ءِ شھری یے زانگ بہ بیت۔ 

بلے بیا چاریں کہ مرچی بیست ءُ یکمی کرن ءَ مارکس ءِ پیش کُتگیں سوشلزم ءُ کمیونزم داں کُجا سر اِنت؟ 

مارکس ءِ زند ءَ ھچ وڑیں کمیونسٹ انقلاب نیتک۔ بلے مارکس ءَ چہ رند سوویت یونین ءِ ولادیمیر لینن ءَ مارکس ءِ فکر ءُ فلسفہ ءِ سرا عمل کُت۔ روس ءِ کمیونسٹ پارٹی ءِ پلیٹ فارم ءَ فیکٹری ءِ مزدور جم کُت اَنت ءُ زارِ روس ءِ ھلاپ ءَ 1917 ءَ سوشلسٹ آشوب آورت۔ بنی آدم ءِ راجدپتر ءِ تہ ءَ اے اولی رند ات کہ پوریاگر ءُ مزدوراں کپیٹلزم یا سرمایہ داری نظام ءِ ھلاپ ءَ انقلاب آورت۔

 بِندات ءَ سوویت یونین ءِ کمیونسٹ پارٹی ءِ مزدور دوستیں پالیسیانی سبب ءَ سوویت یونین ءَ فوجی، صنعتی ءُ مالی پِڑا تیزی ءَ گوں دیمروھی کُت ءُ امریکہ ءُ یورپی کپیٹلسٹ ملکانی مقابلہ کُت۔ بلے دومی جنگِ عظیم ءَ پد کمیونسٹ ھاکمانی سخت گیریں ءُ غیرجمہوری پالیسیانی سبب ءَ سوویت یونین مالی ءُ معاشی پِڑا روچ پہ روچ نِزور تّران بیت ءُ گُڑّی وھد ءَ 1991 ءَ پُرشت ءُ سنٹرل ایشیاءِ مُلک ھم چر آئی ءَ جتا بیت اَنت. 

 

سوویت یونین ءِ پُرشت ءُ پروش ءَ چہ پد روس ءِ نوکیں ھاکماں کپیٹلزم ءِ فری مارکیٹ اکانومی زُرت ءُ نجی ملکیت، زاتی پائدگ ءُ ھرکس ءَ کاروبار کنگ ءُ زر کمائینگ ءِ اجازت دات۔ بلے سیاسی پڑ ءَ "لبرل ڈیموکریسی" سرجمی ءَ نیاورت ءُ وتی مھلوک ءُ اپوزیشن پارٹیاں سیاسی آزادی ءُ فریڈم آف ایکسپریشن ءِ ھّک نہ دات کہ تنے وھدی ولادیمیر پیوٹن ءِ دھر ءَ ھم میان اُستمانی انسانی ھکّانی گل اے بابت ءَ سوال چست کنگ ءَ اَنت. 

سوویت یونین ءِ پروش ءَ چہ پد رودرتکی یورپ ءِ سوشلسٹ ملکاں ھم سوشلزم ببا دات ءُ کپیٹلزم ءِ فری مارکیٹ اکانومی ءُ جمہوری نظامِ حکومت زُرت۔ دو اِیں جرمنی یک بیت اَنت۔ لبرل ڈیموکریسی ئے زرت۔ ھمے پیم چین ءَ ھم فری مارکیٹ اکانومی ءُ نجی ملکیت ءِ اجازت دات۔ اے ھمے وھد ات کہ پروفیسر فوکویاما ءَ گوشت کہ دُنیا ءِ تہ ءَ سوشلزم ءِ بے سوبی لبرل ڈیموکریسی ءُ کپیٹلزم ءِ کٹّ اِنت ءُ لبرل ڈیموکریسی 

End of history

 اِنت کہ ایشی ءَ چہ شرتریں سیاسی ءُ مالی نظام دگے نیست۔ 

نی جُست اِیش اِنت کہ یک سد ءُ پنجاہ سال ساری پیش کُتگیں مارکس ءِ سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ نظام مرچی بزاں کہ بیست ءُ یکمی کرن ءَ پرچا بے سوب بیتگ؟؟ 

مارکس ءَ سد ءُ پنجاہ سال ساری گُشتگ ات کہ وھد اتکگ کہ زُلم ءِ سرا ایریں سرمایہ داری نظام ھلاس بیت ایں ءُ ایشی ءِ جاگہ ءَ سوشلزم ءُ پدا کمیونزم کیت۔ سوشلزم وَ اتک بلے کمیونزم ءَ سر نہ بیت ءُ یک رندے پدا سرمایہ داری نظام ءَ روس ءُ ایندگہ بازیں یورپی سوشلسٹ ملکانی تہ ءَ واتر کُت۔ جُست اِش اِنت کہ نوزدھمی کرن ءِ کُتگیں مارکس ءِ پیش گوئی مرچی بیست ءُ یکمی کرن ءَ رد بیتگ؟ 

منی ھیال ءَ مارکس ءِ داتگیں سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ سیاسی ءُ معاشی تھیوری بگندئے یورپ ءِ صنعتی مُلکاں نوزدھمی ءُ بستمی کرن ءَ

 relevant

 بیتگ کہ آ وھداں اودءَ مزدور سرمایہ دار ءِ زُلم ءُ زیادتیانی آماچ بیتگ اَنت بلے سوشلزم ءُ کمیونسٹ انقلاب ءِ تُرس ءُ لبرل ڈیموکریسی ءُ کپیٹلزم ءِ 

evolution

 ءَ چہ پد مرچی یورپ ءُ امریکہ ءِ فیکٹری ءِ مزدور آ مزدور نہ اِنت کہ مارکس ءِ وھد ءَ یا دوسد سال ساری زُلم ءِ شکار بیتگ۔ یورپ ءُ امریکہ ءِ مرچیگیں مزدور وانندہ ءُ 

skilled

 اِنت ۔ آئی ءَ سوشل سیکورٹی است۔ ریاست ءَ آئی ءِ چُک ءِ وانگ، جان سلامتی، روزگار ءُ دیمروھی ءِ ضمانت داتگ۔ اود ءِ مزدورانی واستا ریاست ءَ 

Labour Law 

جوڑ کُتگ اَنت ۔ آ انشورنس اَنت دانکے مشکلیں وھدے ءَ آھانی کمک بہ بیت۔ آھانی مزن ءُ مزبوتیں مزدور یونین است اَنت کہ آھانی ھکّاں پھریز اَنت۔ پمشکا مرچی امریکہ ءُ یورپ ءِ مزدور ھچ وڑیں ھونی انقلاب ءِ آرگ ءُ وت ءَ کوشارینگ ءِ موڑ ءَ نہ اِنت۔ 

فری مارکیٹ اکانومی ءَ چہ ابید لبرل ڈیموکریسی ءَ ووٹ ءُ جمہوریت است کہ سوشلسٹ ءُ کمیونسٹ مُلکاں نہ گواہیت پرچا کہ مارکس ءَ گوشتگ سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ تہ ءَ جمہوریت ناں بلکیں "پرولتاریہ ڈکٹیٹرشپ" بزاں کہ مزدورانی آمریت بیت اِنت. جمہوریت ءُ جمہوری ادارگانی نہ بیگ ھم مارکس ءِ تھیوری ءِ یک نِزوری یے ات۔ پدا سوویت یونین ءُ ھما وھد ءِ کمیونسٹ ملکاں فریڈم آف اسپیچ ءُ شخصی آزادی ھم گُٹ گیر کُتگ ات۔ بلے لبرل ڈیموکریسی ءِ منوگریں امریکہ ءُ یورپی مُلکاں وتی لس مھلوک ءَ اے بنیادی انسانی جمہوری ھکّ داتگ ایت اَنت.

 پمشکا ما گِندیں کہ دُنیا ءِ دُراھیں انسانانی زی ھم واھش بیتگ کہ آ یورپ ءُ امریکہ ءِ سیل ءُ سواد ءَ برو انت ءُ روایربرکتی چاگرد ءِ شخصی آزادی ءِ ھکّ ءَ انجوائے بکن اَنت۔ بازیں درملکی کوشش کنت کہ ھمودا پناہ بزیریت ءُ جاہ منند بہ بیت. مرچی ھم تو گِندئے کہ پشت کپتگیں کمیونسٹ ریاست چُش کہ چین، شمالی کوریا ءَ ناں جمہوریت است اِنت ناں فریڈم آف ایکسپریشن ءُ شخصی آزادی۔ 

 

لبرل ڈیموکریسی ءُ کپیٹلزم ءِ یک شرّی یے اے ھم زانگ بیتیں کہ اے سیاسی ءُ معاشی نظام یک عامیں انسانے ءَ دیمروھی ءِ موہ دنت اگاں آئی ءِ تہ ءَ صلاحیت است، علم ءُ ھنر است۔ آ چُو ایلون مسک، جیف بیزوس ءُ دگے بازیں لس مھلوک ءِ وڑا گریبی ءُ مڈل کلاس ءَ چہ درکاینت ءُ ملینیر ءُ بلینیر جوڑ بنت. بگندئے زاتی نپ ءُ سیت ، زاتی ملکیت ءُ وشنام بیگ ءِ واھش انسان ءِ فطرت ءُ جبین ءَ اِنت کہ انسان ءَ مھنت ءَ ھید ریچی ءَ پرماایت ءُ ھمے مھنت ءِ آسر ءَ آ نوک نوکیں ٹکینالوجی ءُ ساہنسی چیز ایجاد کنت۔ تو امریکہ ءُ یورپی مُلکاں بچار کہ گوستگیں دوسد، سے سد سالانی تہ ءَ دُنیا ءِ مستریں ایجاد، جہاز، ریڈیو، ٹی وی ءَ بِگر داں موبائل فون ءُ آرٹیفیشل انٹلیجنسءَ درا، اے دُرا امریکی ءُ یورپی مھلوک ءِ ایجاد اَنت کہ فری مارکیٹ اکانومی ءُ لبرل ڈیموکریسی ءِ تہ ءَ بیتگ اَنت۔ دومی نیمگ ءَ سوشلزم ءِ تہ ءَ ھمک شھری ریاست ءِ واستا کار کنت ۔ اِدا کپیٹلزم ءِ وڑا زاتی نپ ءُ سیت ءُ ملکیت ءِ تصور نیست پمشکا اِد ءَ چُشیں ساہنسی ایجاد کم بیتگ اَنت۔ 

مارکس ءِ نظریہ ءِ تہ ءَ زاتی نپ ءُ نجی ملکیت ءِ ھلاپ ءَ گپ جنّگ بیتگ پرچا کہ مارکس ءِ گوشگ اَت کہ ھمے نجی ملکیت ءَ بِزاں کہ فیکٹری، سداں ایکڑانی زمین، بے ھساب بنگلہ ءُ لوگ، بنک بیلنس ءُ زراہع پیداوارانی سرا ایوک ءَ لھتے سرمایہ دارانی قبضہ اِنت کہ ھمیشاں چاگرد تبک ءُ امیر ءُ گریب ءِ تہ ءَ بھر کُتگ۔ مارکس ءِ اے گپ راست اِنت بلے کپیٹلزم ءُ فری مارکیٹ اکانومی ءِ سوبمندی ءَ گوں مرچی اے گپ ھم ثابت بیتگ کہ زاتی نپ انسان ءِ فطری جبّلتے ءُ زاتی نپ ءُ زاتی ملکیت ءِ سبب ءَ انسانی چاگرد گُشادی ءَ گوں دیمروھی ھم کن اَنت. 

بلے اے گپ ھم راست اِنت کہ کپیٹلزم ھم یک 

perfect 

ءُ مُکمل ایں نظامے نہ اِنت ۔ ایشی ءِ تہ ءَ ھم گھتری ءِ باز گُنجائش است اِنت ۔ امریکہ ءُ یورپ ءِ بازیں مُلکے مرچی سرجمی ءَ فری مارکیٹ اکانومی ءِ سرا ھم عمل کنگ ءَ نینت۔ اود ءَ زند ءِ بازیں پِڑاں ریاستی ادارہ لس مھلوک ءَ آسراتی دیگ ءَ اَنت۔ آھانی معاشی نظام کپیٹلزم اِنت بلے وتی لس مھلوکءِ سوشل سکیورٹی ءُ زند ءِ آسراتیانی پکّا کنگ ءَ پہ امریکہ ءُ یورپ ءِ بازیں مُلکاں 

Mix Economy 

اِنت کہ آ  ھانی سیاسی نظام ءِ تہ ءَ جمہوریت ءُ شخصی آزاتی ءِ ضمانت ھم دیگ بیتگ. 

اگاں وتی مُلک ءَ چہ ڈن امریکہ ءِ سیاسی ءُ فوجی کِرد ءَ چار ئے گُڑا آ دُنیا ءِ ایردستیں راجانی واستا سکّ ھراب بیتگ۔ امریکی ریاست ءَ وتی شھریاں انسانی ھکّ ءُ شخصی آزاتی داتگ بلے دُنیا ءِ واستا آئی ءِ ڈبل اسٹینڈرڈ پالیسی اَنت۔ بلے سیاست ءُ انٹرنیشنل ریلیشن ءِ نودربر زان اَنت کہ مُلکانی فارن پالیسی اخلاقیات ءُ نظریہ ناں بلکیں قومی، مالی ءُ سیاسی پائدگانی سرا ایر بنت۔ 

مرچیگیں کپیٹلزم ءُ فری مارکیٹ اِکانومی ءِ کٹّ داں کد برجا بیت کنت؟ پنجاہ سال؟ سد سال؟ یا دیمترا ھم؟

 ایشی ءِ پسّو کسّی کِرّا نیست اِنت پرچا کہ ھرچ سیاسی ءُ معاشی نظام ءِ وتی شرّی ءُ نِزوری بنت۔ انچش کہ ھزاراں سالاں چہ انسانی چاگرد گھتری ءِ نیمگ ءَ روان اِنت انسان وتی گوست ءِ کُتگیں ردیاں چہ در بران اِنت پمشکا بِگندئے ھچ نظام حتمی ءُ گُڑّی بیت نہ کنت۔ وھد ءِ لوٹ ءُ انسان ءِ اجتماعی شعور ھمُک سیاسی، چاگردی ءُ مالی نظام ءَ گھتر کنان ءُ دیم ءَ بران کنت۔