وانگ ءُ زانگ ءُ بلوچ زالبول

نبشتہ کار: شُکراللہ ازیم

چیزے ءِ سیکگ ءُ زانگ ءَ وانگ ءُ زانگ گوش اَنت۔ چاگِرد  ءِ تھا وانگ ءُ زانگ ءِ  بلاھیں ارزشتے ھست۔

وانگ ءُ زانگ یک بنیاتی ھکے ءُ اے  ھک بائیدیں ھر کس ءَ دیگ بہ بیت۔ انچوش کہ مردین زاھگاں  وانگ ءِ    ھک است ھمے وڈا زالبوالاں  ھم وانگ ءِ  ھک  ھست۔ یک وھدے بوتگ کہ بلوچ راج ءَ  پہ  وتی دود ءُ ربیدگانی مھکم کنگ ءِ  ھاتر ءَ ھمے پھم اِتگ کہ زالبوالانی یا جِنکّ ایں زھگ ءِ  وانینگ ھیبے۔  بلئے مرچی دگنیا ءَ  باز دیمرھی کتگ ھمے واستا کہ آھانی مردین ایں زاھگاں ھوار آھانی زالبوالاں ھم ونتگ۔ یک رپورٹے ءِ   رد ءَ  بلوچستان ءِ تھا 77 درسد زالبول  بزان جِنک چہ وانگجاھاں در اَنت۔گڈاں ھمے ھاتِر ءَ  مارا نوں اے سوچ ھتم کنگی اِنت کہ زالبول یا جنک ءِ  وانینگ ھیبے۔ کوم ھما وھدا بودناک بیت کہ مردین زاھگاں ھوار زالبول ھم آھانی ھم کوپگ بنت۔

 اگاں ما ھم ھمے وڈ بودناک بوھگ لوٹاں گڈاں مارا لوٹّیت کہ وتی زالبوالانی وانینگ  ءَ  میار مہ کن اَنت۔ اگاں ما ھمے چیز ءَ  برجم داران کہ اے ھیبے گڈاں ما باز تاوان ور اَنت۔ اے چیز ءَ  چہ زالبوال ھمے مار اَنت کہ ما چہ مردین ءَ  کم تر انت ءُ  آھاں ناں وانگ ءُ زانگ ءِ ھک نیست ۔ 

زالبوالانی نہ وانینگ ءِ  بازیں وجہ است اَنت انچو کہ کسان سالیءِ  سور ءُ  آروس ، گریبی ، جنسی پرک کنگ ءُ  شریں وانگجاہ ءِ  نہ بوھگ مزین ایں سبب انت۔

وھدے کہ ما چاریں بلوچ راج ءِ  تھا بازیں زاھگ است اَنت کہ آ کسان سالی ءَ  سور دیگ بنت ایشی ءِ وجہ ءَ  آ چہ وانگجاہ ءَ  دور بنت۔ اگاں ھمے وڈا کسانسالی ءَ  سور دیگ ءِ  رواج برجم دارگ بوت گڈاں بازیں زاھگانی وانگ ءُ زانگ ءِ   ھک جنّگ بیت۔

 دومی گریبی اِنت کہ آئی ءِ سبب ءَ  بازیں مردم ءِ  وتئ زھگاں ماں وانگجاھاں روان دات کرت نہ کن اَنت۔ اپسوس کہ بلوچستان چہ دُرستیں صوبہ ھاں کدرتی چیز ءَ  پُرّ  اِنت بلئے آئی ءِ ھر کنڈ ءَ  گریبی اِنت۔

وانگ ءَ  یل کن،  انچیں مردم ھست اَنت کہ آھاں ناں نان پہ وارگ ءَ  نیست ۔ ھمے واستا آ وتئ جنک ایں زاھگ ءَ  وانینت نہ کن اَنت ءُ  وتی بچکیں زاھگاں وانینگ ءِ  بدل پہ کار ءَ  رواں دئنت تانکہ آھانی لاپ در بیت ۔ اے ھال ءَ  گڈاں آ کُجا وتئ زالبوالاں وانینگ ءَ  رواں دیا۔ 

سیمی جنسی( Gender descrimanation) پرک کنگ اِنت کہ  بازیں مردم اے گوشیت کہ اگاں زالبوالاں اے گڈاں آئی ءِ  واستا  وانگ ھیبے۔ مجبوری ءُ  لاچاری ءُ  گریبی وتئ جاگہ بلئے اگاں کسے را گنجاھش ھست آ بائیدیں اے چیزاں مہ چاریت کہ جنکے یا بچکے ۔ پرچہ کہ وانگ یک بنیادی ھکے ءُ  اے ھر کسی واستا ایں ۔  

شریں وانگجاھانی نہ بوھگ ھم یک مزین ایں سببے۔ اگاں یک جاھے ءَ  شریں وانگجاہ ءُ  پہ زالبوالاں شریں آسراتی مہ بیت گڈاں آ کُجا ونت کناں۔  بائدیں سرکار ایشانی آسراتیاں پورا بکن اَنت تانکہ زالبول وانگ ءُ زانگ ءِ  پڈا  ھم جنزان بکن اَنت۔ 

ما بائیدیں اے چیزاں ھتم بکن اَنت ءُ  وتئ زالبوالاں بوانین اَنت ،پرچہ کہ پہ کوم ءِ  دیمرئی ءَ آھانی وانگ المی اِنت۔ ءُ آھانی آسراتی ءِ  واستا  گپ بہ کن اَنت۔