مئے چاگِرد ءِ تباھی ءِ سبب

نبشتہ کار: شُکراللہ ازیم

یک ترتیب شدّہ ایں کمونیٹی(مردمانی مچی) یے کہ آھانی میانجی ءَ کانود، رسم ءُ رواج ءَ برجم بیت  آ چاگِرد گوشگ بیت۔

ما اگاں وتئ چاگِرد ءِ  سرا چمشانکے بدے اَنت مارا ھمئے گندگ ءَ  کیت کہ مئے چاگِرد تباہ اِنت۔  زاھر اِنت کہ ھما وڈا چاگِرد  بیت ھما وڈا مئے چاگرد ءِ  مردم بنت ۔ وھدے ما ھمے چیز ءَ  ھورتچاری کن اَنت کہ مئے چاگِرد پرچہ چو تباہ اں گڈاں ایشی ءِ  بازیں سبب مئے دیم ءَ کا ئینت۔ ایشاں چہ لھتیں مزن ایں وجہ ،، ناوانندگی، نشہ ءِ  آماچی، بے روزگاری، وتکُشی ، انسان دوستی ءِ نہ بوھگ ،جیڑھانی گیش گیوّار ءُ سرپدی نہ دیگ  مئے چاگِرد ءِ  تباھی ءِ  مزن ایں سبب اَنت۔ 

اولی مستریں سبب ناوانندگی اِنت۔ ناوانندگی بلوچستان ءِ  تھا سک ھام اِنت۔ بلوچستان ءِ مزنیں آبادی چہ وانگءُ زانگ ءَ دور اِنت ۔ ھمے ناوانندگی ءِ  سبب ھم بازیں ھلت پیدا بیت۔ انچوش کہ زاھگانی مزدوری، نشہ ، ءُ  دگہ بازیں ھرابی پیدا بیت۔

راجے بہ بیت یا چاگِردے آ ھما وھدا تک بوداناکی نہ کنت تانکہ آ وانندہ جوڈ مہ بیت۔ اگاں ما پجار اَن دنیا کُجام چاگِرد شر اَنتءُ بودناک اَنت آھانی گیشتریں مردم وانندہ اَنت۔ ھمے واستءَ اگاں ما لوٹیں کہ مئے چاگِرد یک شریں چاگِردے جوڈ بہ بیت گڈاں مارا لوٹیت کہ وتی دُراھیں زاھگان وانگجاھاں روان بدے اَنت تانکہ مئے آوکیں جنیرشن واندہ ءُ  سرپدیں جنریشنے جوڈ بہ بیت گڈاں مئے چاگِرد ھم یک شریں چاگِردے جوڈ بیت۔

مے چاگرد ءِ تباھی ءِ  دومی مستریں وجہ نشہ ءِ آماچی اِنت۔ انوگیں وھد ءَ  پورائیں پاکستان نشہ ءِ آماچ اِنت۔ پاکستان ءِ تھا پدا بلوچستان گیشتر نشہ ءِ آماچ اِنت۔ بلوچستان  ءِ  تھا کسان کسان ایں نودربر ءُ آدگہ مردم سرے ھام چرس، اپویم ، شراب، سگریٹ، تنباک، ءُ دگہ بازیں کِسم ءِ    نشہ ءِ  آماچ اَنت ۔انچیں سبب اَنت کہ یکے دومی ءَ گوں جوڈتگ اَنت۔ نشہ ءِ  آماچی ءِ بازیں وجہ است اَنت۔ 

انچوش کہ بے روزگاری، مجگی نادراھی (ڈپریشن )ءُ دگہ بازیں وجہ ھست اَنت۔ وھدے کہ نودربر وانان ءُ  دربراں گڈاں آ پہ نوکری ءِ  شوھاز ءَ در کپاں گڈاں آھاں نوکری نہ رسیت ۔ بازیں وھدا نوکری ءِ  پُشت ءَ  کپگ ءَ  پد آ ڈپریشن ءِ  آماچ بنت۔  وھدے کہ ڈپریشن ءِ  آماچ بنت گڈاں آ ھمے  سوچ اَنت کہ نشہ ءَ  چہ مئے ڈپریشن کم بیت آ  ھمے وڈا وت ءَ  تاوان دیان اَنت۔ 

سیمی وجہ وتکُشی اِنت۔ وتکُشی  ءِ  وجہ ءَ  ھم مئے چاگِرد   سک تباہ اِنت ۔وتکشی چہ بے روزگاری ءُ  ڈپریشن ءِ وجہ ءَ  بیت۔

انوگیں وھد ءَ  مَکُّران ءِ بِلٹ ءَ وتکشّی سک زیادہ اِنت۔ وھدے کہ مردم بے روزگار بنت، ڈپریشن ءِ آماچ بنت گڈاں وتکُشی ءَ  ھمے چیز ءِ  ھل پھم اَنت۔ اگاں وتکُشی ھمے وڈا برجم بوت گڈاں مئے چاگرد سک تباہ ءُ  برباد بیت۔ بلوچستان ءِ  بازیں ھندءُ دمگاں بازیں زالبوالاں گُژنءُ گریبی ءِ سبب ھم وتکُشی کُتگ۔

چارمی وجہ، انسان دوستی نہ بوھگ اِنت۔ انسان دوستی متلب یک بنی آدمے ءَ را گوں دومئ بنی آدم ءَ مھر بوھگ۔ مئے چاگرد ءِ  تھا انسان دوستی روچ پہ روچ ھتم بوان اِنت۔ ھر یک بنی آدمے گوں دومئ ءَ مھر ءِ بدل ءَ آئی ءِ واست ءَ زِدّ ءُ ھسد دار  ایت۔ مئے چاگرد ءِ  تھا چہ انسان ءَ  مردم  زَر ءَ  را زیادہ اَرزِشت دینت۔ اگاں یک نادراہ یے آئی ءَ را زَر نیست گڈاں آئی ءِ  ھال ءِ پورسگ ءَ ھم کس نہ روت۔ اگاں زر داریں مردمے ھمے چاگِردے تھا اِنت جان ءَ وش اِنت بلئے دُرا آئی ءِ ھال ءِ گرگ ءَ رواں۔ ھمے چیز چہ چاگِرد ءِ  تھا نہ اتپاکی بیت ، ما بازیں کسّہ اوش کُتگ کہ نااتپاکی ءَ چہ مردم بودناکی نہ کنت اگاں چاگِرد ءِ  تھا نا اتپاکی بیت گڈاں چاگِرد  تباہ ءُ برباد بیت۔ 

پنچُمی وجہ ، جیڑھانی گیشءُ گیوّار متلب آھانی ھل ، چاگِردے ءِ تھا کہ جیڑہ پیدا بیت چاگِرد ءِ مردمانی میان ءَ دوستی ھتم بیت، ھمے واستءَ جیڑھانی ھل سک ءَ   زلوری اِنت۔ ما   اگاں پچاراں وھدے مئے چاگرد ءَ جیڑہے پیدا بیت گڈاں ما جیڑہ ءِ ھل ءَ نہ چاراں بلکیں یکے دومی ءِ ھلاپ ءَ گپ جناں تانکہ جیڑہ مستر بیت۔ ءُ  ما جیڑہ ءَ  ھما وھد ءَ گیش ءُ گیوّار نہ کن اِنت ھما وھدا کہ دگہ مردمے ءِ  سرا اِنت وھدے مئے وتئ سرا کیت گڈاں آئی ءِ ھل سک زور جنت۔ ھمے وڑیں کسان کسانیں جیڑہ چاگِرد ءِ  تباھی ءِ  سبب جوڈ بنت۔

دگہ یک وجہ یے،   مئے مردمانی نہ سرپدی اِنت۔ اے ناسرپدی نہ کہ آ وانگ ءُ زانگ نہ زانت اَنت ، بلئے آ برے برے جاھلی کن اَنت کہ وھدے نودربرے وان ایت ءُ  در بارت آئی ءَ  نوکری نہ رسیت گڈاں مئے مردم مدام ھمے تژن ءَ  جن اَنت کہ تو چو ونت ءَ  ترا انگت نوکری نہ رست ءَ ، یاکہ ھمے گشاں اے و نابودے  نوکری گرگ نہ زانت،  بلئے  آ ھمے گپ ءَ  سرپد نہ بنت کہ اگاں ایشی واست ءَ کسے ءَ  سپارش نہ کت ءَ  گڈاں آئی ءَ  کے نوکری دنت؟ مئے مُلک ءَ  ھالت انچ اَنت کہ ایشی ءِ  سرا مردم گپ مہ کنت گھتر اِنت ، بائد ھمیش اِنت کہ مئے مردم ھم مُلک ءِ  ھالت ءَ  سرپد بہ بنت۔ وتئ کش ءُ گور ءِ  مردماں ھم سرپد بکن اَنت تانکہ  مئے چاگِرد ءِ  اے ھرابی ھتم بہ بنت۔ ھر مردم وتئ جھد ءَ بکنت کہ مئے چاگرد ءِ بدیں ھِلتانی ھتم کنگ ءَ  وتئ بسات ءِ کوشست ءَ بکنت تانکہ مئے چاگرد چہ نشہ، وتکشّی ءُ  آ دگہ ھِلتاں بہ بچیت۔