روس ءُ یوکرین جنگ ءِ زمہ وار؟

روس ءُ یوکرین جنگ ءِ زمہ وار؟

نبشتہ کار: ابدلستار بُگٹی

مرچیگیں روس ءُ یوکرین ءِ میان ءَ برجاہ بیتگیں جنگ ءِ وانگ ءُ زانگ ءَ پیسر مارا چیزے گْوست ھم وانگ لوٹ ایت کہ ما سرپد بَہ ایں کہ اے جیڑہ ءِ پژدر چے انت؟ جنگ چے ءَ بُنگیج بیتگ؟ ءُ زاناں اے جنگ ءُ تباھی ءِ زمہ وار کے بیت؟

نوزدہ سد ءُ بیست ءُ دو ءَ پیسر روس ءَ زار بادشاھی سرکار اَت، لس مھلوک بزگ ءُ گُژن ءِ آماچ اِت اَنت۔ آشوبی رھشُون  واجہ ولادمیر لینن ءَ نوزدہ سد ءُ بیست ءُ دو ءَ روسی زار بادشاھت ءِ ھلاپ ءَ یک ھونی راجمستری آشوبے آؤرت ءُ روس یک شوشلسٹ رپبلکے جوڑ کُت۔ ھمے روسی آشوب ءَ پد نوزدہ سد ءُ بیست ءُ دو ءَ اول بیلہ روس، یوکرین ءُ جارجیا سوت شوشلسٹ ریپبلِک  روس ءَ ھوار بیتگ اَنت کہ ایشانی زُبان، دود ءُ ربیدگ دْراہ یک اَنت۔ واجہ لینن ءُ جوسیپ سٹالین ءِ سرکماشی ءَ سوت روس ءَ وانگ، ٹیکنولوجی، بلاھیں انڈسٹری، ایکونومی، جنگی سِلاہ، انساپ ءُ پوریاگِری ءِ دیمروئی ءِ سپر بندات بوت،  لس وشھال ءُ گُژن ھلاس بیگ ءَ اَت۔ 

پد ءَ چہ نوزدہ سد ءُ بیست ءُ دو ءَ تاجکِستان ءُ نوزدہ سد ءُ سیءُ شش ءَ اُزبکستان ءُ گِرگستان کہ بُندر ءَ جُتائیں راج ءُ اسلامی نیکراھی مُلک اَنت، بے جنگ ءُ بیھار ءَ وت گوں سوت روس ءَ ھوار بیتگ اَنت کہ ما ھم چہ سوت یونین ءِ سسٹم ءَ پائدگ بزور این ءُ سائنس ءُ ٹیکنولوجی ءِ پِڑ ءَ دیمروئی بہ کن ایں۔  چوناھا اے مُلکاں ماں سوت یونین ءِ رھبنداں سک دیمروئی ھم کُت۔ وھدے کہ نزیکیں مُلکاں چار اِت ءُ مار اِت کہ سوت یونین شوشلسٹ راجمستری رھبنداں دیمروئی کنگ ءَ اِنت گُڑا یوریپ ءِ دِگہ کسانیں مُلک انچوشکہ لاٹیویا، پولینڈ، رودرآتکتی جرمنی ءُ مولڈوا ءِ وڑیں کسانیں مُلک ھم نوزدہ سد ءُ چھل ءَ روس ءَ ھوار بیتگ اَنت گُڑا تُرس ءِ آماچ بیتگ اَنت۔ بزاں روس ھر وھد ءَ مزن ءُ دْراج بیگ ءَ اَت گُڑا نوزدہ سد ءُ چھل ءُ پنچ ءِ دومی جھانی جنگ ءَ پد امریکہ، کینیڈہ، برتانیہ ءِ پرانس ءَ ھوار دِگہ یورپی مُلکاں روس ءِ ھلاپ نوزدہ سد ءُ چھل ءُ نوہ ءَ ناٹو نامیں جنگی گلے اڈ دات کہ سوت روس ءَ مزن بیگ ءَ مئیل ایں ءُ اگاں سوت روس ءَ مئے باسکیں مُلکانی ھلاپ ءَ جنگی اُرشے کُت گُڑا ما دْراہ سوت روس ءِ ھلاپ ءَ جنگ کن ایں۔ 

اے دیم پہ دیمی ئیں زھر ءُ زِدّ ءِ آسر ءَ  ماں دُنیا ءَ کولڈ وار ءِ زمانگے بُنگیج بوت کہ کسے یورپ ءِ پلہّ مُرز ءُ کسے سوت روس ءِ ھمراہ بوت۔ پد ءَ ناٹو گل ءِ ھلاپ ءَ سوت روس ءُ آئی ءِ نزیکیں دوستیں مُلک انچوشکہ البانیا، پولینڈ، زیکوسلواکیا، ھنگاری، بلگاریا، رومانیہ، رودرآتک جرمنی ءِ واریں مُلکاں امریکی ءُ یورپی جنگی لشکر گل ناٹو ءِ ھلاپ ءَ نوزدہ سد ءُ پنجاہ ءُ پنچ ءَ وارسا منّگ نامہ ءِ نام ءَ گلے جوڑ کُت کہ وارسا پیکْٹ ءِ نام ءَ نامدار اَت۔ اے جنگی گل ءِ رِد ءَ اگاں مئے سر ءَ ناٹو ءِ باسک جنگی اُرشے کن اَنت گُڑا ما دْراہ ھوار وتی باسکاں رکین ایں۔ بزاں اول ھمے ناٹو ءُ گُڑا پد ءَ وارسا پیکْٹ ءَ ماں دُنیا ءَ بلاسٹک مزائیل، کروز مزائیل، اٹمی بمب ءُ دگہ وڑ وڑیں بلاھیں سِلاہ اڈ دیگ بیتگ اَنت۔

گُڑا نوزدہ سد ءُ ھشتاد ءِ دھک ءَ سوت یونین ءَ مار اِت کہ اے دْراھیں بے جنگی جیڑہ وھد ءُ زر ءِ زوالی اَنت گُڑا کارمستر مِکائیل گورباچِوّ ءِ سرکماشی سوت روس ءَ گوں امریکہ ءَ وتی جیڑہ کم کم ءَ ھلاس کنگ ءِ جُھد کُت۔ پد ءَ پہ کولڈ وار ءِ ھلاسی ءَ واشنگٹن ڈی سی ءَ ھشت دسمبر ھشتاد ءُ ھپت ءَ گوں امریکی کارمستر واجہ رونالڈ ریگن ءَ سوت یونین ءَ آئی این ایپ منّگ نامہ ءِ سر ءَ تپاک کُت کہ ما یورپ ءُ امریکہ ءِ ھلاپ ءَ تیار کُتگیں وتی ھمُک ایٹمی بمب ءُ میزائیلاں ناکاراں کن ایں ءُ چد ءُ پد ما گیشتریں ایٹمی بمب ھم تیار نہ کن ایں۔  بزاں کولڈ وار ءِ ھلاسی ءِ اولی گام ھم سوت یونین ءَ زُرت۔ دومی نیمگ ءَ سویت روس وت ماں وت سیاسی جیڑہ ءُ ایکونومی نزوری ءِ آماچ بوگ ءَ اَت۔ سوت روس وت ءَ بھر ءُ بانگی ءِ تیاری کنگ ءَ اَت کہ ھمُک ھوار بیتگیں راج نی جُتا بہ بنت ءُ ھر کس وتی مُلک ءَ وت بہ جُنزین ایت۔ گُڑا نو پروری ءَ سوت یونین ءِ کارمستر واجہ مِکائیل گورباچِوّ ءَ  چہ امریکی سیکریٹر ءَ ھمے زمانی گپتگ کہ شُما وتی دوازدہ مُلکی ناٹو جنگی گل ءَ دگہ کس ءَ ھوار نہ کن اِت گُڑا ما سوت یونین ءَ بھر ءُ بانگ کن ایں ءُ شُمئے ھلاپ ءَ اڈ بیتگیں جنگی گل وارسا ءَ ھم پْروش ایں۔ چوناھا وھدے کہ ما سویت یونین ءِ باسک وتی رزامندی ءَ بھر ءُ بانگ بیتگ ایں گُڑا ناٹو ءِ برجاہ دارگ ءِ ھم پائدگ نیست گُڑا زاناں شُما پہ کئی ھلاپ ءَ اے جنگی گل ءَ برجاہ دار اِت؟

اے زمانی ءَ پد مِکائیل گورباچِوّ ءَ جولائی نود ءُ یک ءَ اول وارسا پیکْٹ پْروشینت ءُ رند ءَ دسمبر نوزدہ سد نود ءُ یک ءَ سوت یونین ئِے بھر ءُ بانگ کُنان ءَ سنٹرل ایشائی دْراہ مُلکاں وتواجھی دات۔ اگاں گِند ئے داں روچ مرچی روس، بیلہ روس، کازکِستان، آزربھائیجان، رومانیہ، تاجکستان ءُ اُزبکسان ءَ ھوار بازیں کْوھنیں باسکیں مُلکانی وشیں سْیادی اَنت۔ بژن انت دومی نیمگ ءَ امریکہ ءُ یورپی مُلکاں ناٹو جنگی گل ءَ ناں کہ تھنا برجاہ داشتگ بلکیں  یک یکی ءَ کْوھنیں سویت یونین ءِ جنگی گل وارسا پیکْٹ ءِ باسک البانیا، پولینڈ، زیکوسلواکیا، ھنگاری، بلگاریا، رومانیہ ءُ  جرمنی ھم ناٹو ءَ ھوار کتگ اَنت کہ ساری ءَ روس ءِ دوست اِت اَنت۔ ایشی ءَ ابید ناٹو جنگی گل یکشل ءَ مزن بوُان ءَ مرچی ناٹو ءِ باسک سی گوریچی امریکہ، یورپ ءُ ایشائی مُلک اَنت کہ تھنا  روس ءَ وتی دُژمن لیکھ اَنت۔ ایشی ءَ ابید ناٹو مُلکاں سوت یونین ءِ بھر ءُ بانگ ءَ پد آیانی تہ ءَ جیڑہ ھم ودی کُتگ اَنت۔ اول دو ھزار یک ءَ روس ءُ جورجیا مِڑائینت اَنت، پد ءَ دوھزار چاردہ ءَ یوکرین ءُ روس ھم مِڑائینتگ اَنت۔

اگاں گِند ئے اے روس، جورجیا، بیلہ روس ءُ یوکرین اے دْراہ روسی زُبان ءَ گپ کن اَنت، دود ءُ ربیدگ ھم یک اَنت اش۔ بزاں روسی راج ئیگ اَنت گُڑا یوکرین چے ءَ گوں امریکی گلاں ھوار بیت۔ ولادمِر پوتن ءِ سروگانی روس گْوش ایت کہ اگاں یوکرین ءَ ناٹو ءِ باسکی زُرت گُڑا دژمن منی ھمساھِگ بیت، ناٹو وتی جنگی میزائیل ءُ سلاھاں منی باڈر ءَ  مِک ءُ سک اَنت چریشی ءَ منی مُلک ءُ منی راج وت ءَ بے آرام ءُ بے پھاریز مار ایت پمیشکا اے منی راجی ھست ءُ مِرگ ءِ جیڑہ اِنت کہ اگاں من یوکرین ءَ نی جنگ مہ کن آن ءُ مہ دارآں پد ءَ من ءَ گوں تیوگیں ناٹو ءَ جنگ کنگی بیت۔ بزاں کَے لوٹ ایت کہ منی ھمساھِگ منی دُژمن ءَ جاہ بہ دنت؟ کس وش نہ لگ ایت کہ دِیریں دُژمنے تئی کِر ءُ کشاں بئیت۔

دومی یوکرین زاناں سرپد نہ اَت کہ ھمے امریکہ ءُ ناٹو ءَ ویتنام، کُرد، اِیراک ءُ اوگانستان ءَ دْراہ کُتگ۔ ھمے ناٹو ءُ امریکہ ءَ وتی کاسگ چٹّیں سھودی ءُ امارات دوھزا پانزدہ ءَ یمن ءِ ناھلاس بیوکیں جنگے ءَ دَور داتگ۔ گِند ئے چہ امریکہ ءَ روس سک وپادار اِنت کہ آئی ءَ شام ءُ ھُشکنات اپریکہ ءَ روانڈا ءِ وڑیں بزگیں مُلکاں جنگی کُمک داتگ۔ دومی روس ءُ یوکرین یکیں راج اَنت باید انت دوئیں وشیں ھمساھِگ بوتین اَنت بلے رَد کتگیں یوکرین ءَ ناٹو ءِ یورپ ءُ امریکہ ءِ سر ءَ باور کُت کہ آیاں گوں یوکرین ءَ ھچ سْیادی نیست انت پمیشکا ما گْوش ایں کہ یوکرین مرچی اے جنگ ءَ بے کُمک ءُ تھنا اُنت۔ اے دْراہ تباھی ءُ بیرانی ءِ زمہ وار یوکرین وت اِنت کہ وتی راج ئِے یلہ داتگ ءُ گوں بے وہائیں امریکہ ءُ یورپ ءِ ناٹو گل ءَ ھوار بوگ ءِ جُھد ئِے کُتگ۔ 

ما اُمیت کن ایں کہ روس ءِ پلہّ مُرزیں یوکیرینی راجدوست زیت یوکرین ءِ  ھالتاں شر کن اَنت ءُ سرکارے جوڑ کن اَنت پد ءَ یوکرین ءُ روس وشیں ھمساھِگ بنت۔

منتوار: زْرمبش نبشتانک