بے درونتیں زبان

بے درونتیں زُبان

نبشتہ کار: شازیہ بلوچ

اگاں ما وانگجاہ ءِ ھر تبکے (کلاس) ءِ کتاب ءَ ھورت بہ چار ایں گُڑا ما گِند ایں کہ ھر دربرگی کتاب ءِ تہ ءَ دَرونت بنت، لھتیں کتاباں دَہ تا دوازدہ  ءُ لھتیں کتاباں کساس پانزدہ دَرونت ھم ھست اَنت۔ ما ھر کتاب ءِ درونتانی لَڑ ءَ کتاب ءِ دومی لمبر تاکدیم ءَ ھم گِند ایں کہ رِد ءِ سر ءَ نبشتہ اَنت پمیشکا ما تچک ءَ بِہ زان ایں کہ وانگجاہ ءِ ھمُک تبک ءِ نودربراں ریازی، ھندی، پارسی، ایشانی بُنرھبند، اسلامی نیکراھی، چاگِردی لبزانک، سائنسں، انگریزی، پزکس، کمیسٹری،  اَربی، بائیولوجی وڑیں ھر کتاب ءِ دَرونت وانینگ بنت ءُ پد ءَ چکاس اش گِرگ بنت۔

اگاں ما مرچیگیں گیدی ءِ نامداریں سائنسدادان، انجینئر، ازمکار، ملکار، جنگی کارسر ءُ ڈاکٹراں بِہ گند ایں گُڑا ما زان ایں کہ اے دُراھیں سوبمندیں لس مھلوک ءَ وتی وانگجاہ ءِ ھر تبک ءَ شش تا ھپت سبجیکٹ وانتگ ءُ ھر سبجیکٹ ءَ پانزدہ تا بیست درونت بیتگ اَنت۔ بزاں یک تبک ءِ، چَہ سد ءَ گیشتر درونت بیتگ انت کہ انگت ما نودربر ایشاں وان ایں، پد ءَ تو ھساب کن کہ ھر وانگجاہ ءِ دہ تبک انت بزاں تو دہ تبک ءِ دربرگ ءَ کساس یک ھزار درونت وان ئے۔ پد ءَ تو پہ گیشتر وانگ ءَ شھدربرجاہ ءَ رو ئے ءُ اود ءَ ھم ھمے دابیں وانگی اَنت کہ ھر کتاب ءِ درونت اَنت۔

اگاں تو پہ انجینئرگ ءُ میڈیکل وانگ ءَ مزن شھدربرجاہ ءَ برو ئے گُڑا اود ءَ ھم ھمے وڑ ءَ زنڈیں وانگی اَنت ھر وانگی ءَ چار ھزار تاکدیم ءُ سدانی ھساب ءَ دَرونت اَنت پمیشکا ما گْوش ایں کہ دربرگ گوں کتاب ءَ، ءُ کتاب گوں درونتاں ھمگرنچ انت پمیشکا باید انت ما اے ٹوھیں راستی ءَ بہ منّ ایں کہ بے درونتانی وانگ ءَ ھچ کس ءَ دیمروی نہ کتگ ءُ نَیکہ کسے بے درونتانی وانگ ءَ بَلد بیت۔ چوناھیگا راستی وَ ھمش انت کہ ما دُراہ بلوچاں پارسی، ھندی ءُ انگریزی چَہ کتابانی درونتانی وانگ ءَ دربُرتگ بلے بژن انت کہ مئے بلوچی زبان وانگجاھاں وانینگ نہ بوتگ چمیشکا ما مرچی وتی راجی زبان ءَ جْوان ونت ءُ نبشتہ کت نہ کن ایں۔

گِند ئے پہ راجی زبان ءِ دربرگ ءَ راج ءِ تہ ءَ بے کساس ھُبّ ءُ واھگ ھست انت پمیشکا ما گِندگ ءَ ایں کہ مرچی زُبان دوستیں بلوچ راج ماں چاگِردی رسانکدر ءَ وتی جِند ءِ راجی زبان ءَ وانگ ءُ نبشتہ کنگ ءَ انت بلے نبشتہ اش گیشر رد انت۔ گُڑا سک بژن بیت کہ کس کس ءَ راست کنگ ءِ جُھد ھم نہ کنت ءُ ناں کہ کسے وتی نبشتگیناں وت چمشانکے دنت ءُ راست کنت نَیکہ کسے بلوچی ءِ درونتے وان ایت کہ مردم کمیں بلوچی ءِ بُنکی تیورگال(ءِ ءُ ءَ)، کُمکّارگال ءُ پیوندگال( ے،اں ، ئے، ئِے، اش، ات، ایت، اں، اِنت ءُ  اَنت” ءِ وڑیں گالاں راستیں جاھاں کارمرز بہ کنت، منی جِند ءِ ھیال ءُ لیکھانی رِد ءَ اگاں کسے ردیں سْیاھگ ءِ نبشتانکے نبیسّ ایت ءُ شِنگ بہ کنت گُڑا منی نز ءَ آ راجی زبان ءَ دیمروی نہ دیگ ءَ انت بلکیں زبان ءَ گیشتر زیانی ءُ تاوان دیگ انت انچوشکہ ما گلامیں راج بلوچی ءَ چَہ ھمے چاگِردی رسانکدر ءِ نکان ءُ نبشتانکاں وانگ ءُ دربرگ ءَ ایں۔

اگاں کسے ردیں سْیاھگ ءِ نبشتانکے نبیسّ ایت گُڑا آئی ءِ وانوک رَد نبیسّگ ءَ ھیل کن اَنت پمیشکا ما گوش ایں کہ باید انت بلوچ راج وتی راجی زبان ءِ دَرونتاں جْوان بہ وان اَنت ءُ بلوچی نبشتہ ءِ سْیاھگ ءَ بزان اَنت پد ءَ نبشتہ بہ کن اَنت بلے بلوچ اے ھم نہ زانت کہ ما پہ ھندی، پارسی ءُ انگریزی ءِ دربرگ ءَ دہ سال جتگ ءُ کساس یک ھزار دَرونت ونتگ بلے ما پہ وتی جِند ءِ راجی زبان ءِ راست نبیسّگ ءُ دربرگ ءَ شش گْونڈیں درونت نہ وان ایں البت ایشانی سرجمی ءَ وانگ ءَ سَے روچ لگ ایت ءُ چد ءُ پد ما بلوچی ءَ جْوان ونت ءُ نبشتہ کت کن ایں بلے بژن بیت اگاں تو کسے ءَ ھمے سرپدی بہ دے ئے کہ تئی گالِرداں پلان پِلان جاہ ءَ ردی ھست انت کہ تو ایشاں راست بہ کن کہ تئی نبشتانک ءِ وانوک چَہ تئی نبشتانک ءَ چیزے دربر اَنت گُڑا گْوش اَنت کہ نی توری راست انت یا رد انت، نی من راست ئِے کُت نہ کن آں۔

البت اے وڑیں مردماں کَے سرپد بہ کنت کہ بلوچ راج ءِ زھگاں جِند ءِ راجی زبان بلوچی ماں وانگجاھاں وانینگ نہ بوتگ چمیشکا بلوچ راج ءِ مرچیگیں پدریچ وتی جِند ءِ راجی زبان ءِ وانگ ءُ نبیسّگ ءَ زَبھر انت بلے بلوچ راج ءِ زبان دوستاں راجی زبان زندگ داشتگ ءُ مرچیگیں موبائل بلوچی آبینکدار، بزانت بلدی پریام، بلوچی وٹس ایپی دیوان ءُ پیسبُک ءِ آسراتی ءَ بلوچ راج وتی راجی زبان وان ایت ءُ نبیسّ ایت البت ما لوٹ ایں کہ وتی ھمے ردیاں شون بہ دے اَنت ءُ راستی وَ ھمیش انت کہ ردیاں ھما وھد ءَ راست بہ بنت وھدیکہ ما بلوچی درونتاں بہ وان این ھر گال ءِ راستیں جاہ ءُ کارمرزی ءَ بہ زان ایں چی ءَ کہ بے درونتانی وانگ ءَ ما مُدام رَد نبیسّ ایں، گُڑا چَہ مئے ردیں سْیاھگ ءِ نبشتانکانی وانگ ءَ مئے وانوک ھم رَدیں سْیاھگے زیر اَنت۔

باید انت ما پیسر بلوچی درونتاں جْوان بہ وان ایں کہ نودربر چہ درونت ءِ وانگ ءَ ھیل کن اَنت ءُ نبشتہ بلد بنت۔ اول ما اشتاپ مہ کن ایں بلکیں بلوچی درونت ءُ نبشتانکاں وانان ءَ بلوچی سْیاھگ ءَ بہ پھم این ءُ پد ءَ چیزے نبیسّ ایں۔ بزاں بلوچ ءَ وتی راجی زبان ءِ ششیں درونت اَلم ءَ وانگی اَنت ءُ ھمے دَرونت مرچی پیسبُک ءُ وٹس ایپ ءَ رس اَنت۔ دومی ھمے ھیل کن ایں کہ وتی نبیشتگیناں دو سَے رند ءَ وت چمشانک بہ دے این ءُ ایشانی ردیاں بہ کش ایں انچوشکہ دگنیا ءِ ھر زبان ءِ نبشتہ کار ءُ ندکار وتی نبشتگیناں دو سَے رند وت وان اَنت ءُ راست کن اَنت۔

بلوچ میزران بات اَنت ءُ بلوچی دیمروی کنات۔ شالا انچوش بات۔