پد استعماریت "Post-colonialism" دومی بھر

پد استعماریت "Post-colonialism" دومی بھر

نبشتہ کار: ایس کے بلوچ

طاقت" power"

میشل فوکو(1984-1926) وتی کتاب "Discipline and punish" ءِ تہا طاقت ءِ  وڈ وڈیں دروشم دیما کاریت۔ فوکو گوشیت "طاقت چہ حکمت عملی ءُ منصوبہ بندی ءَ کیت۔ طاقت زمین ءِ محتاج نا انت۔" بزان طاقت یک مردم یا طبقہ ءِ تہا اوشت ءِ آماچ نا انت بلکیں اے وڈ وڈیں بنی آدمانی دستا ھم کیت۔ وھدے کہ ما طاقت ءَ  چاریں گڑاں اے گپ معنی داریت کہ ریاست وتی طاقت ءَ الگیں ڈسکورس ءُ پروپگنڈے ءِ بنیادا گہتر کنت۔  طاقت وت چہ ریاست ءَ  بندات بیت بلئے اے ھر دم ءُ طبقہ یا راج ءَ  ھم سر بیت۔ اگہ طاقت اوشت ءِ اماچ بوتیں گڑاں مرچی آزادیں راج انگت لگتانی چیرا ات انت۔ پمیشکہ فوکو ءِ نظریہ سرپد بوئگ کرزیت۔ فوکو یک پوسٹ ماڈرنسٹ دانشوراں چہ یکے کہ آئی ءِ بْیانیہ یعنی ڈسکورس ءِ سرا تران کتگ۔

 ڈسکور وت یک تاقتے داریت، ءُ وت یک علمے۔ چونائی ءَ ما آئی ءِ تیھوری ءَ "فوکالٹیئن ڈسکورس" گوشاں کہ یک قومے ءِ تہا دودمان ءُ ھرچی کہ جہل ءُ برزی چیز استاں گوں طاقت ءَ بندوک انت۔ انچو کہ تو بلوچ راج ءِ ھبرا بکن ئے گڑاں  وتی تاریخ ءُ دودمان یا ایدگہ بل ءُ  بتر وت طاقتے  دار انت۔ استیں وھدا مارا مشل فوکو ءِ نظریہ گیش سرپد بوئگی انت۔ ھبر ایش انت کہ ماڈرانزم ءُ کونیلزم ءِ تہا چشیں زیادائیں دیگری گندگ نہ بیت۔ دوئینانی دیگری ءَ ما گوں طاقت ءُ کارمرز کنگ چاریں۔ دیگری بس طاقت ءَ چہ زانگ بیت۔

 

مرچی آئرلینڈ، بلوچستان، مڈل یسٹ ءُ ایدگہ سرڈگارانی راج وت غلام نہ انت بلکہ طاقت ءَ گلام جوڑ کتگ انت۔ پہ ًآزادی ءِ واستہ الم زانگ لوٹیت کہ غلام وتی جبین ءَ چہ ھما طاقت ءَ ودی کنت کہ آ ھچ چہ ٹینکر ءُ زندان، جن ءُ جس، ءُ دگنیا ءِ  طاقتاں نا ترس ایت بلئے استعماری نظام بازیں پروپگنڈا پہ پد منتگیں راج ءِ ھاموشی ءَ ودی کنت۔

چوناھا تو استعماری نظام ءِ تاریخ ءَ بچار 1897  وھدا یورپ ءَ دگنیا 84 درسد وتی قبضہ ءَ کتگ۔ ہندوستان ءُ  بلوچستان، افریقن سرڈگاراں چہ ابید دگہ بازیں سرڈگار برطانیہ، فرانس ءُ جاپان، روس ءُ اٹلی ءِ قبضہ ءَ بیتگ انت۔ انچو ما چارین ہندوستان ءِ تہا 1757 تا 1857 ءَ برطانیہ ءَ بازیں مردم کشتگ بلئے 1857 جنگ ءَ چہ پد وتی طاقت ءِ  تہا نوکیں طاقتے آؤرتگ ۔  اے وھدا وڈ وڈیں پالیسی مُشگ بیت۔ ہندوستانی زبان ءُ دودمان، زمین وتی قبضہ ءَ ارزانی ءَ دستا کنت۔ مسلمان ءُ ہندوانی مسئلہ ءَ بندات کنت۔ تعلیم ءُ دیمرئی ءِ نام ءَ مردماناں باور کنائینگ کہ آ جنگ ءُ کوش ءِ واستہ نئیتکگ انت بلکہ پہ آئیانی زندمان ءِ گہتر کنگ ءَ اتکگ انت۔ آ وھدا بازیں  بنی آدم پوج ءَ زُرتگ اَنت۔ گاندھی ءُ دگہ بازیں جاگیردارانی دیما آرگ وت یک منصوبہ ءِ بیتگ کہ چائی ءَ طاقت ودی بیت۔

ھمے ڈول بلوچ سرڈگار ءِ سرا سردار ءُ میرانی یا کُٹھمی تپاوت وت یک بلائیں راجدپترے داریت، رند ءُ لاشارانی جنگ، میروانی ءُ احمدزئی کُٹھمانی جنگ ءُ کوشاں بلوچ راجارا تاوان داتگ بلئے وھدے انگریزانی دھر ءَ نرمزاریں خان  شہید کنگ بیت گڑاں انگریز وتی طاقت ءَ طبقہ ءِ بنیاد ءَ مضبوط کنت گراں اے وھدا پرنگی  لس مھلوکارا سردار ءُ میرانی گلام جوڈ کنت پمیشکہ بازیں وھدا جنگ وت ماں وتی ءَ گوں بنت۔ مری ءُ احمدزئیانی جنگ باز وھدا داں روت۔  شہنواز خان ءُ ایدگہ چہ میر ءُ ٹکریآنی جیڑیاں نپ چست کنت۔

استیں وھدا ھورتی ءَ  بچار گڑاں زانگ بیت استعماری نظام ءِ  تہا درستاں چہ گیش نوآبادیاتی تعلیم انت کہ پدمنتگیں راج چہ درآمدی ءُ شک، ترس ءُ بیم، احساس کمتری ءُ  پہریز کنگ ءِ جھد کنت کہ آ ھچ سرپد نا بنت کہ آ گلام جوڈ کنگ بیتگاں۔ دیمترا ما برازیلیئن فلاسفر پالوفرائرے(1921-1997)  کتاب"Pedagogy of the oppresed" "ءَ  تعلیمی نظام ءِ سرپد بوئگ ءَ چاریں۔ گڑاں ما دو تعلیمی نظام ءِ سرا تران کناں: یکے زوراک ءِ  تعلیمی نظام انت کہ آ بیکنگ نظام گوشگ بیت۔ دومی مظلوم ءِ تعلیمی نظام انت کہ فری ایجوکیشن گوشگ بیت۔ اے دوئینانی وڈّ ءُ ڈول چش انت کہ بینکنگ نظام ھما تعلیمی نظام انت کہ چہ آئی ءَ  منطق ءُ جستجو، فلسفہ ءُ نظریہ یا شریں زند ءِ ودی نہ بیت۔ دومی ھما نظام کہ نودربرانی واستہ پلسپہ ءُ علم، منطق ءُ جستجو یا تخلیق ودی کنت۔ ظالم یگ قبضہ کتگیں ڈگارے ءَ  وتی حاکمی ءِ برجاہ دارگ ءِ  واستہ الم تعلیم ءَ وتی وڈا کنت۔ اودا وتی تاریخ ءُ زبان یا ثقافت ءَ لس مھلوک ءِ سرا مُشیت۔ پالوئرافرے گوشیت بینکنگ نظام استعماری طاقت ءِ یک منصوبہ یے ءَ  چے بندات بیت کہ آ بنی آدماں گیشاں چہ گیش تہار ءُ کورچاتاں دور دنت۔ اے تعلیمی نظام ءَ چہ انسان ھچ تخلیق کت نہ کنت۔ اے انچیں نظامے کہ چہ آئی ءَ  بنی آدم یک انچیں راہ یے ودی کنت آ راہ آئی ءِ روشنائی ءَ گار ءُ بیگواہ کنت۔ استعماری نظام ءَ  انگت گہتر کنت ءُ طاقتے ودی کنت۔

 بازیں زانتکار گوشیت یورپ ءِ استعماری نظام انگت ختم نہ انت۔ بزان کہ استعماری نظام ءَ نوکیں رنگے آؤرتگ۔ ایشی ءِ سرپد بوئگ ءِ  واستہ دگنیائے دومی جنگ ءَ پد ءُ  سرد جنگ ءِ  سرپد بوئگ المی انت۔ دنگیا ءِ  دومی جنگ چہ پد دگنیا دو طاقت ءِ دستاں کیت پرنگیانی زبان ءَ  bipolar گوش انت ۔ اے دوئین طاقت امریکہ ءُ سویت یونین انت کہ یک ءُ دومی ءِ  ھلاپ ءَ باز پروکسی جنگ بندات کن انت۔ پدا سوویت یونین ءِ پروشت ءُ پروش(1991) ءَ پد دگنئا ءِ طاقت  unipolar بوتگ، الم زانگی انت۔ 

دیم ءَ روان اِنت۔۔۔