پد استعماریت "Post-colonialism"

پد استعماریت "Post-colonialism"
نبشتہ کار: ایس کے بلوچ

اے کماتگیں لبز" پد استعماریت" دو لبز ءَ چے کماتگ: پوسٹ ءِ  معنئ "پد". انچوش کہ اردو ءَ  "کےبعد" گشگ بیت۔ کالونیلزم ءِ  متلب "ھما نظام کہ چے دگہ راج ءِ  جہل ءُ  برز،  ظلم ءُ  زوراکی یا قبضہ ءِ  بنیاد ءَ  ودی بیت." چوناھیگا استعمارئ نظام ءِ تاریخ چہ یونانی، مصری ءُ فرنیقیاں بندات بیت۔ یک وھدے آسٹریا، عصمانیہ  ءُ  روس قبضہ گیر بوتگاں ۔بلئے وھدے برطانیہ مزنیں قبضہ گیر بیت  گراں جاپان ءُ  ڈچ، اٹلی ءُ پرانس راجانی سرا قبضہ کنگ بندات کن انت۔

وھدے ما پوسٹ کالونیلزم یعنی  دوئین لبزانی یکجاھی ءِ  مول ءُ  مراد ءَ  چاریں۔ ایشی متلب ھما تسلسل کہ چے قبضہ کنگ ءَ  پد لس مھلوک ءِ  باشعور ءُ  زانتکاریں مردم دوبارہ وتی تاریخ ءُ  ادب، دودمان ءُ  راجکاری ءُ حقیقت ءِ پہریزگ ءِ  واست ءَ یک تسلسل ءِ بندات کن انت آ پوسٹ کونیلزم گشگ بیت۔  "

ایڈورڑ سعید اے تیوری ءِ  پِس گوشگ بیت:
ایڈورڈ سعید یک فلسطینین-امریکن دانشور ءِ  کہ آئی ءَ  وتی اوّلی کتاب"اورینٹلزم1978 " ءِ   تہا زالم ءُ  پد منتگیں راجانئ بابت ءَ  تران کتگ۔ یورپین تاکتاں ایشیا ءُ  مڈل ایسٹ ءِ  حقیقت وتی نبشتانک ءُ ادب ءِ  تہ ءَ  گار ءُ بیگواہ کتگ۔پدمنتگیں راجانی تہا بازیں ھنر ءُ ثقافتی چیز بوتگ انت بلئے یورپ ءِ  طاقتاں درا پہ وت زرتگ ءُ کارمرز کتگ انت بلئےانگت مردم کمتر لیکگ بیتگ انت۔

ایڈورڑ سعید ءِ  دومی کتاب"Culture and imperialism" ءِ  تہا ھم تران کنت "یورپی لبزنک کاراں مدام افریکن، ایشیا ءُ  مڈل ایسٹ ءِ   حقیقت ءِ  گار کنگ ءِ  جہد کتگ۔" انچوش چارلس ڈکین ءِ  کتابانی تہ ءَ گندگ بیت کہ یورپ تعصب ءُ نسل پرستی ءِ  بنیاد ءَ دگنیا قبضہ کتگ ءُ وتی لبزانک ءِ  تہا درست غلط پیشدارگ بیتگ انت۔ اے دابہ  ایڈورڑ سعید "A tale of two cities " "Great Expectation ءُ  دگہ ھم بازیں کتابانی مثالاں دنت۔

ایڈورڑ سعید ءِ  وڈا دگنیا تہا پد منتگیں راجانی بنی آدماں پہ وتی راجانی پہریزگاری ءِ  واستہ پوسٹ کونیل لٹریچر ءِ  سرا کار کتگ۔
ھومی بابا یک ہندوستانی  دانشورے آئی 3 تیوریز( میمیکری، ایمبی ویلنس ءُ ھیبرائیٹی ) ءِ  بنیاد ءَ زوراک ءُ مھکوم ءِ رشتہ چارتگ. بھابھا ءِ  یک کتاب"(1990)The location of Culture" انت کہ اے بیسوی صدی ءِ  نام داریں کتاباں چے یک ءِ  ۔ اے کتاب ءِ تہا بھابھا استعماری نظام ءَ  جوانیں وڈا تجزیہ کنت۔ بھا بھا 3 اصطلاحات ءِ  سرا گپ جنت ۔

اولی میمکری: اے لبز ءِ  متلب"دومی چیز ءِ  نکل کنگ انت۔" ھومی بابا گشیت کہ"پدمنتگیں راج ءِ  دومی زالمیں راج ءِ نندگ ءُ گردگ ءِ رنگانیاں کنت ءُ  آئی ھر  چیزا گہتر سمجھ ایت۔چوناھیگا  نکل ھمائی کنگ بیت کہ آ زوراک ءُ  تاکت ءِ مالک اِنت۔" وھدے یورپی سرڈگار افریقہ ءُ باکی دگنیا ءِ  راجاں لگت مال کناں،گراں بازیں اثرات آوانی نفسْ ءِ سرا کپ ایت۔ نگوگئ گوشیت مرچی ھم راج وتی تہذیب ءُ دودمان، زبان ءُ  ادب ءَ  چے سک باز دور اَنت۔ نقل کنگ ءِ رجحان ھما وھدا بندات بیت کہ وھدے استعمارذدگان احساس کمتری ءِ آماچ بنت۔ دلگوش: کجا استعماری نظام بندات بیتگ گراں ھودے مھلوک زور باور کنائینگ بیتگ کہ استعمار ھر وڈا برز ءُ پرمڑا اِنت۔انچو یورپ ءَ  وتی ثقافت ءُ زبان، نند ءُ نیاد،فکر ءُ مہذہب استعمارذدگان ءِ  سرا مُشتگ۔  فینن وتی کتاب" افتادگان خاک" ایمی سیزئر وتی کتاب " ڈسکورس آن کونیلزم" تہا ھم ھمے گپاں جن اَنت۔
دومی اصتلاح ھیبرائیٹی اردو ءَ  دوغلا پن یا مخلوت شناخت گشگ بیت.

ھیبرائیٹی بائلوجی ءِ ٹرم ءِ کہ دو چیز ءَ چے نوکیں چیزءِ  ودی کنگ۔ پد استعماری نظام ءِ  تہا بھابھا دیما آرتگ۔ وھدے کہ برطانیہ ہندوستان ءُ بلوچتسان ءِ سرا ارش کنت گراں بلوچ ءُ  ہندوستانیانی ثقافت ءُ زبان ءِ سرا بازیں تبدیلی گندگ بوت۔ افریکہ ءَ بازیں مردم چے زبان ءُ ثقافتی چیزاں زبرّ کنگ بوت انت یک نوکیں مخلوطیت ءِ  ودی بوت۔ یعنی مسلط کتگیں دودمان ءَ مھلوک ءِ واستہ نوکیں رنگ ءِ  اتک۔ آ رنگ ایبرائٹی گشگ بیت۔ ھدا ھبر پدر انت کہ صرف استعمار ذدگان چے کلچر ءَ رنگ نزور ایت بلکہ نوآبادکار ھم کم ءُ باز چے استعمارذگان ءِ  کلچر ءَ اثر مند بنت بلئے استعمارذدگان جلدی آئیگ ءَ وتی کنگ بندات کن انت۔

سیمی تیوری ایمبی ویلنس اردو ءَ دو جذبیت گشگ بیت: یک وھدے ءَ انفرادی صتح ءَ تا اجتماعی صتح دو چیزانی متضاد ءِ  ودی بوئگ، محسوس کنگ یا موجودگی ءَ  جذبیت گشگ بیت۔ ہر وڈیں ھیالانی یکجاھی جذبیت ھم گشگ بیت۔ یک چیز ءِ بابت ءَ یک وقت ءَ  دو یعنی نیگیٹو ءُ پوزیٹو محسوس کنگ۔ بھابھا ءِ  گوشگ انت کہ استعماری ءُ پد استعماری ءِ تعلیم ءُ  ثقافت ءِ  رد ءُ بدل  یک ءُ دومی ءِ  ھلاپ انت۔ دوجذبیت ھما وھدا ودی بیت وھدے لس مھلوک نوآبادکار ءِ ثقافت ءَ کبول کنت یا رد کنت۔اے اصطلاح پہ لسو مھلوک ءِ نفیسات ءِ  سرپد بوئگ یک دگہ جاگہے گیت ۔ اگاں تو یکیں وھدا وتی ثقافت ءُ استعماری ثقافت ءَ یک ءُ دومی ءِ  متضاد سرپد بئے گراں اے ھیال وت ایمی ویلنس ءِ مثال اِنت۔

دیم ءَ روان اِنت۔۔۔۔

نبشتہ کار ایس کے بلوچ لبزانک ءِ نودربرے ءُ مشکے (آواران) بلوچستان ءِ جاھمنند اِنت۔
shairbaloch564@gmail.com