پیشُکان

پیشُکان

                             سلال ساوڑ

پیشُکان ءِ کْوهنیں بازار کہ چہ مسکت سُلتان ءِ هُکومتی دؤر ءَ چیں هَست بیتگ - اِے کْوهنیں بازار انّیگیں بازار ءِ چَوک ءَ چہ رودَرآتکی نیمگ ءِ کِشک ءَ کہ دَر کپ ئے کمّے دیم ءَ ماں کلات ءِ زِرباری کُنڈ ءَ کپ ایت.

آ وهدی ایں کوْهنیں بازار ءِ زمانگ ءَ انّیگیں ءُ نوکتریں بازار تیوَگ ءَ هوْرک ءُ هالیگیں پِڑ ءُ وڑّے بیتگ اِے نیمگ ءَ جاه ءُ آبادی اوں نہ بیتگ - اگاں رَند ءَ چِداں کمّے دیر ماں گوریچّانی ( شمالی) نیمگ ءَ کہ انّی پیشُکان ءِ " کُنرکی وارڈ " اِنت اِد ءَ یکّ ءُ دو کَٹُوگی لوگ بیتگ تہ اِے اوں ایران "کُنرک" ءِ اتکگیں مردُم بیتگ اَنت کہ همد ءَ اَتکگ ءُ نِشتگ اَنت گُڈا اِشانی گْور ءَ هم پیشُکان تہنا اِے زِرباری (جنوبی) پَلّو ءِ میتگ بیتگ. ہَردیں کہ آ اِے بازار ءَ آهگی بیتگ اَنت گُشتگ اِش "پیشُکان" ءَ رَؤگ ءَ ایں، چوشکہ پیسری آ وهد ءَ پیشُکان ءِ آبادی بس انّیگیں "دشتی وارڈ " ءُ "کہده عبدالصمد وارڈ" ءِ هَدّ ءُ ابیل ءَ داں بیتگ.

کوْهنیں بازار ءِ دُکّان ہندواں گون بیتگ اَنت، اِے دُکّان دان، آرت ، شکر ءُ دگہ همے ڈؤلیں چیز ءُ راشن ءِ بیتگ اَنت ءُ گْوری گُد اوں بیتگ ءُ پدا اسمعیلی 'کوجا' گیشتر ماهیگ ءِ بَکّارانی هُدابند ءُ باپاری بیتگ اَنت کہ اِشانی ماں تیاب دپ ءَ بَکّار بیتگ اَنت - آ وهدی اسمعیلی ءُ ہندوہانی پیشُکان ءَ یک مزنیں کچّے ءَ آبادی یے بیتگ - اِے اسمعیلی ءُ ہندو همیش بَنت کہ زمانگ ءَ چیں ماں گوادر ءَ هم اِشانی بلائیں آبادی یے بیتگ. اِے بُندر ءَ بمبئی ءُ حیدر آباد ءِ بَنت کہ 1830 ءَ چہ اود ءَ لَڈّ اَنت ءُ گوادر ءَ کایَنت.(بچار: کتاب "اوراقِ گوادر" تاکدیم _40 )

 سُلتان ءِ هاکمی وهد ءَ زَرّ ءُ پَیسو اِد ءَ انڈین کرنسی 'ٹَکّہ' بیتگ۔ چونہا ہندو گوں اِد ءِ مردُماں سک هور و تور مهروان ءُ نیک دلیں انسان بیتگ اَنت. زانگ بیت کہ مذہبی پَد ءَ جِتا بوئگ ءَ ابید اوں وت ماں وت نزّیک ءُ همدل بیتگ اَنت ، دگہ مذہبی تعصب ، گِستائی ، دل کہری ءُ جیڑه یے نہ بیتگ.

 

اِے ہندواں گوں هَندی مردُماں بلوچی ءَ گپ ءُ تران کُتگ-

وهدے 1957 ءَ گوادر گوں پاکستان ءَ هَوار گیجگ بیت تاں ہندو چِداں چیں مُدیمی واستہ لَڈّ اَنت ہندوستان، مسکت ءُ دُبئی ءَ رَونت ءُ اِشانی جاه ءُ دُکّان پدا هَندی مردُماں گون بَنت. 

  

کوهنیں بازار ءَ اُشتریانی گَلگے اوں بیتگ کہ ہر وهد چہ دَر ءَ اُشتری گوں اُشتراں اتکگ اَنت ءُ هَمد ءَ داشتگ اِش، اِشاں گوں وتا ناه، کُلونٹ، آچار ، دار ءُ انچیں وڑ وڑیں چیز آؤرتگ اِد ءَ بَہا ءُ بَدل کُتگ ، چونہا اِے اُشتریانی رؤ ءُ آ ماں پیشُکان ءَ هما کوْهنتریں زمانگ ءَ کہ بازار هم نہ بیتگ تاں آ اتکگ ءُ شُتگ اَنت -

اِے کوهنیں بازار ءِ هوٹلے "اُمر هوٹل" اِنت کہ سُلتان ءِ هاکمی دَؤر ءُ باریگ ءَ چیں هَمد ءَ تنیگہ هم هَست اِنت - پیسر ءَ اُمر ءِ مستریں برات 'ابابگر' ءَ گون بیتگ ءُ انّی اُمر ءِ جِند ءَ گون اِنت ءُ اِشی ءِ هُدابند اِنت.

پیشُکان ءِ بنداتی ءُ اوّلی هوٹل اِنت، وتی زمانگ ءَ سک رَشّ ءُ کشّ ایں هوٹلے بیتگ، دیوان جَم اِتگ مجلس ءُ وڑ وڑیں تران ءُ گْوشکندی بیتگ - مردُماں اِد ءَ کمرزانی جَتگ ءُ نِشتگ اَنت پَیزو بلوچ ءُ ایندگہ اَهدی گُشندهانی کیسٹ ءُ سؤت اِش کُتگ اَنت. بندات ءَ اِد ءَ ٹوہیں 'ریڈیو' یے بیتگ ءُ پدا سَؤت گوژدارگی 'باجا' یے کہ دَستگ (ہَنڈل) یے پِر بیتگ ئے چَکْرّینگ ءُ چابی دئیگ سرا بیتگ چہ همیشی ءَ گانا گوژداشتگ ات . تاں رَند ءَ ''ٹیپ'' اَتکگ - 

اِے هوٹل ءَ ہُرد ، کسان ءُ مزن ءُ چہ لَس مردُم ءَ ابید میتگ ءِ مُعتبر، ممبر ءُ کہده اوں اَتکگ اَنت گوْشنت کہ اِے هوٹل چو "عدالت " ءِ وڑ ءَ بیتگ کہ اِد ءَ سُلاه ءُ پَیسلہ بیتگ.

 همے هوٹل ءِ دیم ءَ پراهیں ڈیکّی یے بیتگ داں شپ ءِ بے وهد ءَ اِد ءَ مردُم نندوک بیتگ اَنت - رمدان ءِ ماه کہ بیتگ گُڈا اے هوٹل ءَ سرجمیں شپ ءَ مہلوک داں سحری وهد ءَ نِشتگ۔ نی اِے هوٹل آ پیشی ایں داب ءَ نہ مَنتگ بلے انّی هم گیشتر میتگ ءِ کماشیں مردُم کایَنت ءُ نندوک اَنت۔