کے ایل ایپ،لھتیں جستاتی پسّو

نبشتہ کار : ایسپ بلوچ

کراچی لٹریچر فیسٹول ءَ بلوچ ءُ بلوچستان ءِ بابت ءَ اڈ داتگیں کتابی دیوانے ءَ بلوچ راجدپتر ءِ سرا نامی ئیں نبشتہ کار مارٹن ایکسمین ءَ گشت کہ ”خان،بلوچانی ھکیگیں نمائندہ نہ بوتگ“۔ ارزانتریں زبان ءَ گشت ئے کہ کلات استان ءِ تہ ءَ جہمنندیں بلوچانی اسل نمائندگ خان نہ بوتگ۔

اے دلیل ءَ منا ابکّہ کت۔ منا دمانے سما بوت کہ ممکن ایں اے دلیل یک جواز ئے ءُ اے دلیل ءِ بنیات 1948 ءَ کلات استان ءَ مننّگ بوتگیں قراردے ءِ نہ منّگے جواز انت کہ ھمساھگیں استانے بلوچ ڈیھ ءِ وت واجہی ءَ نہ منّیت ءُ بلوچستان ءِ سرا زورانسری اُرش کنت۔

من خان کلات ءُ بلوچ نمائندگی ءِ بابت ءَ واجہ شاہ محمد مری جست گپت۔ واجہ ءَ راجدپتری ھوالہ ءَ ثابت نہ کت بلے اے گُشتے کہ گپّ رد انت۔

پدا من واجہ ڈاکٹر پاروک ءِ گوما رھوت کت۔ واجہ ءَ منی دو جست کہ خان بلوچانی نمائندگ چوں نہ بوتگ ءُ گْوادر ءِ سرا سندھی آں کدی کبزہ کتگ،دوئیانی پسّو پہ دلجمی دات۔ بیا اِت واجہ پاروک ءِ پسّو ءَ وان ایں۔

ڈاکٹر ءِ پسّو ءَ روگ ءَ پیسر یک گپّے تچک انت کہ کلات استان ءِ تہ ءَ چار استان ایشانی تہ ءَ مکُران،ھاران،لسبیلہ ءُ کلات ھوار انت۔ چاریں استاناں جتاھیں زبان است انت،ایشانی تہ ءَ بلوچی،براھوئی ءُ جدگالی ھوار انت۔ اگاں ایشاں نمائندگ نہ بوتگ تہ اے چیا یکّیں بنجاہ بزاں کلات ءِ چیر ءَ وشّ ءُ گل یکجاہ بوتگ انت۔ کلات ءِ تہ ءَ ڈیرہ جات اوں ھوار بوتگ۔ ڈیرو ءَ کیھترانی ءُ سلیمانی گالوار ءَ ھبر کنوکیں بلوچ داں مرچی آبات انت۔

ڈاکٹر گشیت کلات استان 538 سال ءَ است بوتگ۔ ایشی ءِ بنجاھی سروکی بزاں ”خان“ کمبرانی کٹم ءِ دو ٹکّ میروزئی ءُ 1666 ءَ پد احمد زئی آں گوں بوتگ۔ مرچی واجہ پاروک ءَ منا دگہ کسانیں تامرے روان داتگ ات۔ آ تامر برتانیہ ءِ پارلیمان ءِ باسک جان میکڈونل پارلیمان ءِ تہ ءَ گشتانک دئیگ ءُ گشگ ءَ انت کہ 1839 ءَ برتانیہ ءَ بلوچستان ءِ سرا کبزہ کتگ۔ 1877 ءَ برتانیہ ءَ سر زاھری وتی زورگری منّیتگ ءُ 11 اگست 1947 ءَ آجو بوتگ۔

واجہ پاروک گش ایت اگاں خان نمائندہ نہ بوتگ تہ اے واک نوری نسیر خان ءَ چوں رستگ کہ آ احمد شاہ ابدالی ءِ گوما معاہدہ بہ کنت۔ اگاں خان نمائندگ نہ بوتگ تہ چیا انگریزاں بلوچستان ءِ تہ ءَ خان کلات میر محمود ءُ کلات ءِ گڈّی خان احمد یار خان ءِ گوما معاہدہ کتگ؟

واجہ ءِ گشگ انت کہ خان کلات میر خداداد ءَ زمانگ ءَ کلات استان ءِ واکداری نزور بوتگ تہ ھمے سوب ءَ ڈیرہ جات  کلات ءِ دست ءَ شتگ۔

ھمے دیوان ءَ یک گوشداروکے گشیت کہ یک زمانگے گْوادر اوں سندھ ءِ کبزہ ءَ بوتگ۔ اے بابت ءَ ڈاکٹر پاروک ءَ منا گُشت

”یک سد قبل مسیح ءَ ،ھما زمانگ ءَ کہ مہنوجودڑو ءِ دوددمان ءِ بھر ملوآ دودمان گْوادر ءِ سرا کبزہ کنت ءُ بس سئے سد سال ءَ وتی ھاکمی ءَ برجاہ داشت کنت۔ ایشاں پد آرین اوں تیاب دپی دمگاں کبزہ کنگ ءَ باز وھدا بے سوب بوتگ انت۔ آرین آنی سوبمندی ءُ ھاکمی ایران  تہ ءَءِ ہخامنشی ءِ بادشاہت ءِ وھد ءَ بیت۔ ایشی ءَ پد سندھیانی دومی اُرش راجا سائسی ءِ زمانگ ءَ بوتگ۔ اے زمانگ ءَ ایران ءِ تہ ءَ ساسانیانی ھکمرانی ات۔ ایران ءِ تہ ءَ ایشانی نگیگیں جاورانی سوب ءَ سندھیاں بلوچستان ءِ سرا کبزہ کنگ ءِ موقع رسیت۔ راجا سائرس ءِ مرگ ءَ پد بادشاہی چچ کہول ءَ رسیت۔ برہمن بادشاہ راجا رائے چچ،سائرس ءِ جنین ءِ گوما سانگ کنت ءُ لھتیں وھدا ھکمران بیت۔ چچ ءِ دو بچکیں چکّ بنت کہ ایشانی نام درسینا ءُ دائر ات انت۔ راجا دائر وتی گوھار ماہین ءِ گوما سانگ کنت تہ درسیانا بد بارت۔ چشکہ درسینا ءُ دائر ءِ سلطنت جتا ات انت،ایشانی تہ ءَ دائر ءِ سلطنت روبرکتی نیمگے بیت ءُ درسیانا ءِ رودرتکی نیمگے بیت۔ درسیانا پہ زھر گوں وتی برات دائر ءِ گوما جنگ کنت،بے سوب بیت تہ پدا درسیانا وتکشی کنت۔ درسینا ءِ مرگ ءَ پد دائر دوھیں آتراپاں کبزہ کنت ءُ ھکمران بیت۔ دائر ءِ زمانگ ءَ 68 سال اے گوں بلوچاں جنگ کن انت بلے بے سوب بنت۔ 644 عیسوی، 23 ہجری ءَ خلیفہ مہتر عمر فاروق ءِ خلافت ءِ گڈّی سال ءَ بلوچستان ءَ،عرب گوں بلوچاں جنگ کن انت۔ اے جنگ کیچ،پَنجگُور،تیاب دپی دمگاں ءُ دانکہ گنداوا ءَ بیت۔ ما زاناں 712 محمد بن قاسم ءَ عرب سندھ ءَ اُرش کن انت، مارا اے اوں زانگی انت ایشی ءَ چہ پیش 68 سال ءَ عرب بلوچستان ءَ بنت ءُ گوں بلوچاں جنگ کن انت۔ 

واجہ پاروک گُش ایت کہ من وتی کتاب بلوچ آریائی تعلقات ءِ تہ ءَ البلازری ءِ کتاب فتوح البُلدان ءِ ھوالہ ءَ نبشتہ کتگ۔ اے کتاب ءَ البلازری گشیت کہ سکھر ءِ نام سکھر المید بوتگ ءُ اے بلوچ کٹم میدانی سلطنت ءِ بھرے بوتگ ءُ سکھر المید ءِ بزانت انت میدانی بند،میدانی ڈیم یا میدانی پل۔ تیاب دپی دمگاں بگر دانکہ ملیر کئور ءُ سندھ کئور ءِ روکپتی بھراں داں زمانگاں بلوچاں ھکمرانی کتگ۔“