نو آبادیات (کالونائیزیشن)

 بشتہ کار : پاتمہ بلوچ

 نو آبادیت ھمائی ءَ گوش انت کہ یک ملکے دومی ملک ءِ تیوگیں یا کسانیں کچے ءَ آئی ءِ سیاسی کنٹرول ءَ ائی ءِ سائل ءُ وسائل ءَ گوں ھوار ائی ءِ معیشت ءَ چہ پائدگ زورگ ءِ ھاترا وتی آبادکاراں گوں ھوار آئی ءِ سرا قبضہ بہ کنت۔ اے عمل ءَ کالونئزیشن گوش انت چیا کہ اے دوئیں وڈاں ائی ءِ سیاسی ءُ معاشی کنٹرول گون انت۔ کالونائیزیشن ءِ جند یک مزنیں عملے ھمے عمل ءِ تہا زوراکیں استان دومی نیزوریں استاناں وتی زور ءِ سر ءَ ایردست کن اَنت۔ کالونائیزیشن ءِ عمل ءِ تہا زورگیر دو شوربندی ءَ سک ءَ گیش کارمرَز ایت۔ سوفٹ پاور ءُ ھارڈ پاور آں۔

 کالونائیزیشن ءِ عمل مروچیگیں عملے نہ اِنت بلکیں چہ کرناں زورگیریں استاناں وتی نپ ءُ سیتانی ھاتر ءَ کارمرز اِتگ۔ کالونائیزیشن ءِ سر ءَ بازیں نبشتہ کاراں وتی ھیال ءُ لیکہ ایر کُتگ اَنت آیانی توکا مزن نامیں زانتکار ءُ کواس ھست انت پہ درور فینن، گوگی، کیبرال ءُ پولوپاریری انت کہ آھاں وتی ھیال ایر کُتگ انت کہ کالونائیزیشن چے ءَ گوش انت؟ کمو چمشانکے ھمے نبشتہ کارانی ھیال ءُ لیکھانی سرا دئیں اِنت کہ نبشتہ کاراں کالونائیزیشن ءِ جند ءَ چون ءُ چے پیم چار اِتگ۔ بندات چی فرانز فینن ءَ کن ایں کہ ائی ءَ کالونائیزیشن ءَ کجام دروشم ءَ چاراِتگ۔ فینن کالونائیزیشن ءِ عمل ءَ چُش گیشین اِیت ءُ گُش ایت کہ کالونائیزیشن ءِ عمل ءِ تہ ءَ زورآور وھدے کیت ایں ایردستیں راج ءِ مردمانی سرجمیں زند ءَ مٹ کنت ءُ ایردستیں راج ءِ نندگ ءُ پاداھگ ءَ بگر تاں جیڑگی مارشت ءَ مٹ ءُ بدل کنت۔ دیمتر ءَ گُش ایت وھدے زورآور کیت گڑاں ایردستیں راج ءِ سر ءَ تشدد کنت ءُ آئی ءَ ھمک وھدا ھمے پدر کنائین اِیت کہ منا چہ زورآور کس نہ ایں۔ ایردستیں راج ءِ تہ ءَ انچیں ترس ءُ بیمّے ودی کنت کہ ایردستیں راج منی ھلاپ ءَ گہگیری مہ کن اَنت بزانکہ زدوکوپ ءِ سرا گیش گلام دارگ ءِ جھد ءَ کنت۔ اپریکن زانتکار گوگی گیش زبان ءِ سر ءَ زور دنت ءُ گوگی گُش ایت ھردیں کہ زورآور یک نزور ایں استانے ءِ سر ءَ قبضہ کنت گڑاں بندات ءَ ایردستیں راج ءِ زبان ءَ کوشگ ءُ مسخ کنگ ءِ عمل ءَ بنا کنت۔ ھردیں کہ ایردستیں راج ءِ زبان ھلاس کنگ بوت بزانکہ آ راج ءِ بندپتر، راجی مارِشت ءُ مردمانی بودناکی ءِ سلاہیت ھلاس بنت گڑاں ھمے راج ءِ مردم زورآور ءِ زبان ءَ گپ ءُ ھبر کنگ ءَ بنا کن انت۔ دیمترا گوگی وتی درور ءَ دنت ءُ گش ایت وھدے کہ من اسکول ءَ ُشتاں ھر وھد ءَ کہ وتی زبان ءَ ھبر کنگ ءَ لگت آں گڈا مئے اُستاد ءَ مارا جتگ کہ وتی زبان ءَ گپ مہ کن اِت شُما انگریزی زبان ءَ ھبر بہ کن اِت ءُ یک نودربرے ءَ کہ انگریزی ءِ وانگ ءُ زانگ ءَ نزانتگ گڑاں دیمتِر ءِ تبک ءَ شت نہ کُوتگ۔

کیبرال وتی ھیال ءَ چُش گیشین ایت کہ زورآور وھدے کئیت ایں گڑاں ایردستیں راج ءِ سیاسی نظام ءَ سرجمیی ءَ مٹ ءُ بدل کنت ءُ ایردستیں راج ءِ تہ ءَ وتی سیاسی نظام ایر موش ایت ءُ ایردستیں راج ءِ سرجمیں نظام ءَ ھُنڈال ءَ چہ ولگوج کنت۔ آ توری معاشی نظام بہ بیت یاکہ وانگی نظام بہ بیت۔ کُلیں نظام ءَ وتی دستا کنت ءُ ایردستیں راج ءِ سرا حاکمی کنت۔ گڈ سرا پالوپاریری وانگی نظام ءِ سرا باز زور دنت ءُ نبشتہ کنت وھدے زورگیر ایردستیں راج ءَ وتی دست ءِ چیرا کنت گڑا زورآور دُرستاں چہ پیش ایردستیں راج ءِ وانگی نظام ءَ تباہ کنت ءُ وتی وانگی نظام ءَ ایرموش اِت۔ انچیں وانگی نظامے جوڈ کنت کہ ایردستیں راج یک ریسے ءِ نمیگ ءَ روت ایں، ھردیں کہ وانگی نظام ءَ وتی کنٹرول ءَ کنت گڑا ایردستیں راج ءِ مردم وتی بندپتر، زبان، دود ءُ ربیدگ ءَ سرجمی ءَ ھلاس ءُ گار کنت یا شموش ایت پرچہ کہ ائی ءَ انچیں وانگی نظامے جوڈ کتگ ءُ داتگ کہ ائی ءِ سبب ءَ سرجمیں بودشت ھلاس بیت ءُ ایردستیں راج ءِ مردم ھچبر راستی ءَ دیست کُت نہ کن اَنت۔ زورآور ءِ ظُلم ءُ زوراکی ایردستیں راج ءِ مھلوک ءَ ھچ سما نہ کپ ایت کہ زورگیر مھلوک ءِ سرا چون ءُ چی وڈ ظلم ءُ زوراکی کَنگ ءَ اِنت۔ 

ما سربُرز ءِ داتگیں کلیں نبشتہ کارانی ھیالاں بچاریں گڈا ما جوانیں رنگیے ءَ وتا پہم ات کت کن ایں کہ ما کجا انت ءُ مئے سرزمین ءِ جاھمننداں گوں چے ءُ کجام پیم بوھگ ءَ انت۔ کجام کجام عملاں مئے سرا کنگ ءَ انت۔ مرچی اگاں بلوچستان ءِ سرا چمشانکے بہ دئیں گڑا بلوچستان زیر دست انت۔ زوراک وتی کوزہ ءِ مھکم کنگ ءِ ھاترا وڈ وڈیں پندل سازگ ءَ اَنت ۔ھما عمل ءَ بلوچ ءِ سرا اپلائی کنگ ءَ انت کہ آ دگہ کوزہ گیراں کتگ انت۔ وتا مھکم کنگ ءِ ھاترا وھدے کہ بلوچستان ءَ وتی دستا کن انت پہ زور گڈا وتی پندالاں بندات کن انت۔ سافٹ پاور ءِ دروشم ءَ، بزانکہ ما شما برات ایں ءُ ما شما یکیں راج ایں مئے ءُ شمئے مزہب یک ایں مارا یک جاہ بوھگی انت تاکہ دژمن مارا ھچ کت مہ کنت بازیں چیزے کنت ھما کہ مئے دود ربیدگ انت آیانی تھا مٹی آرگ ءَ بنا کنت۔ مئے راجی سنچ ءَ کاریت وتی رنگ ءَ کنگ ءِ کوشش کنت۔ نفسیاتی ھوالہ ءَ بلوچ راج ءَ کمتر نزور پیشداریت۔

 بازیں دگہ وڈ ءَ بلوچ ءَ وتی دستا کنت ءُ بلوچستان ءِ سرجمیں نظام ءَ وتی کنٹرول ءَ کنت۔ آ سیاسی نظام ءَ بگر داں وانگی نظام بہ بیت، سرجمیں اداراہاں وتی دست ءِ چیر ءَ کنت۔ پیسریگیں نظام ءَ چہ بن ءَ ولگوج کنت۔ مروچی بلوچستان ءِ وانگی نظام انچیں وڈے ءَ جوڑ اِنت کہ ورناہ جتاجتائیں نام ءِ سرا ریپینگ بوھگ ءَ اِنت۔ آ توری اسکالرشپ ءِ دروشم ءَ بہ بیت ایں یا دگہ بازیں ھیلہ ءُ بہانہ بہ بنت ورناھاں دراں ڈیھ ءِ نام ءِ سرا جتائیں زری کمک دیگ بوھگ اِنت کہ بلوچ ورناہ دراں ڈیھہ بہ رونت وتی زمین ءَ چہ دور ءُ گستا بہ بنت تاکہ زورگیر ءِ لُٹ ءُ پُل ءِ منصوبہ ءَ مھکم بہ کنت ءُ زورآور ءَ بلوچ مھلوک انچیں ریسے ءِ پُشتہ دور داتگ کہ مروچی ورناہ ظالمیں استان ءِ ظلم ءُ زوراکی ءَ دیست کُت نہ کنگ ءَ اَنت ءُ مروچی ورناھانی تہا راجی سوچ ءُ سلاہیت ھتم بوان انت پرچا کہ زورآور ءَ انچیں نظامے جوڑ کُتگ کہ ایردستیں راج ھچبر ائی ءِ ھلاپ ءَ گہگیری کت مہ کن انت ءُ وتی راستیں جیڑھاں سرپد مہ بیت۔

وھدے کہ مردم وتی جند ءِ سرزمین ءِ جیڑہ ءُ جنجالاں سرپد مہ بیت آ کجام رنگ ءَ کئیت ءُ راجی سوچے داشت کنت؟ ائی ءَ ھما چیز پیشدارگ بیت کہ کوزہ گیر لوٹیت آئی ءَ اے چیز پیشدارگ نہ بیت کہ آئی ءَ راستی ءَ گندگی انت۔ یکے ایش کہ وانگی نظام ءَ آئی ءَ وت دوستیں یاکہ زر ءُ مال ءِ مزن نامی ایں گلامی ءِ تھا ھمے رنگ ءَ جوڈ کتگ کہ مردم ءِ جند ھم اے باور کنگ ءَ تیار نہ بیت کہ گوں من چے بوھگ ءَ انت۔ آ ھمے جیڑیت کہ کجام مردم ھمے زوراور ءِ ھلاپ ءَ گپ کنگ ءَ انت آ گنوکے۔ راستی ءَ سر پد بوھگ ءِ جھد ءَ وت کت کنگ ءَ نہ انت۔ ھما نظام کہ آئی ءِ مجگ ءِ تھا پہ زور مان کنگ بوتگ ءُ آئی ءِ سرا باریں چنچو سال کار کنگ بوتگ آچون اے جیڑہ ءَ در اتک کنت ۔اگہ ما چیزاں جوانیں رنگے ءَ زانگ لوٹ ایں راستی ءَ زانگ لوٹ ایں گڈا ھما نظام کہ زوراک ءَ داتگ ائی ءَ نگدی دروشم ءَ چارگ ءِ جھد ءَ بہ کن ایں۔ گوں ھورت بینی ءَ چیزاں بچاریں کہ مئے زمین چیا ایردست کتگ ءُ آ کجام چیزاں کہ منی جیڑگ ءُ زانتی سلاہیتاں ھتم کنگ ءَ انت؟ ما چیا ذہنی نادراھیانی اماچ ایں ۔مئے سرا زلم ءُ زیادتی چیا کنگ بیت ایں ؟۔آیا ما گریب ایں یا کنگ بوتگ ایں ؟۔ما نزوریں یا کنگ بوتگ ایں ؟ ما وتا چیا وتی جند ءِ برات ءِ سرا زوال کن ایں ؟ منی اسل ءَ دوژمن کئے انت من گوں کئے ءَ مڑگ ءَ آں؟لہتیں جست آں کہ منا چہ وتا کنگی انت آھانی پسواں وتا دئیگی انت اھانی سرا پٹ ءُ پول کنگی انت گڈا ما سرپد بیت کن ایں کہ دگنیا ءَ کجام رنگ ءَ ترکی کتگ؟ جیڑگ ءُ چیزانی سرا گیش چار ءُ بچار ءَ رند گڈا منی زمہ واری چے انت اے جست کنگی انت چہ وت ءَ ۔۔۔۔۔۔